Γιαννακός Καρακάσης

Κάθε άνθρωπος που έζησε και περπάτησε τους δρόμους αυτού του      χωριού    έγραψε   μια   ιστορία .
Άλλος μεγάλη κι άλλος μικρή.  Ανάλογα με την αξία του ή τις δυνάμεις που είχε,  μα ίσως παίζει ρόλο και η οπτική γωνία που τη βλέπουμε εμείς σήμερα και μάλιστα, «απ έξω απ το χορό» .

Μια τέτοια μικρή ανθρώπινη ιστορία,  θα μπορούσε να ξετυλιχτεί με αφορμή και πηγή μια  κτητορική επιγραφή  στο  χωριό  μας , αυτήν του Αγίου Γεωργίου:

  

                        






                        (  ΑΓΙΟΣ † ΓΕΩΡΓΙος -
               ΕΓΕΙΡΕΤΑΙ ΔΙΑ       ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ -

                     Γ..ΚΑΡΑΚΑΣΗ   Β.Δ.ΜΑΧΑΙΡΑΣ   
                      Ε.Δ.ΜΑΧΑΙΡΑΣ,    Α.Δ.ΜΑΧΑΙΡΑΣ -  ΛΑΘΙΩΝ 1885 ).

Το 1885 χτίζεται το ξωκλήσι του Αϊ Γιώργη, να βιγλίζει τη Λαφιώνα,  με τη συμβολή των τριών αδελφιών (;)  Μαχαίρα,  και του Γ.Μ. Καρακάση .

 Δεν είναι γνωστό  αν έγραψαν ιστορία  αλλά οπωσδήποτε, μπήκαν στην ιστορία του χωριού μας .

Ο Ιωάννης Μ. Καρακάσης ,  γνωστός  ως  Γιαννακός  ή  Γιαννάκας , γιος του Μιχάλη  Καρακάση,  σύζυγος  της Ευανθίας Τσεκουρή ,( και αδερφός της Χριστούδας ,γιαγιάς της Ευστρατίας Τουλουμτζή , από τη μαμά της Μαρία)  πιθανόν με τα  ξαδέρφια του, (σύμφωνα με μια μαρτυρία)  είχαν την ευλαβή ιδέα να χτίσουν ή μόνο να συνδράμουν  στην ανέγερση του μικρού αυτού ναϊδρίου, που βλέπουμε εμείς  σήμερα .(1)

 Ο Γιαννάκας

 Ο Ιωάννης Καρακάσης γεννήθηκε το 1859 στη Λαφιώνα και ο δεύτερος Μαχαίρας , ο Ευστράτιος του Δημητρίου, το 1856.

Για τους άλλους  δυο  δεν υπάρχουν εγγραφές στο Μητρώο Αρρένων του χωριού, όπου βρήκαμε για τους προηγούμενους .

Υπάρχουν όμως ακόμη πρόσθετες  μνήμες για το Γιαννάκα από τις δυο, εν ζωή,  εγγονές του.

Θυμάται η πρώτη, η Ευαγγελία, τη φήμη που είχε στο χωριό και όχι μόνο.

Ήταν παλικαράς , γνωστός στην περιοχή και στη Μικρασία, χρησιμοποιούσε όπλα και τον έβλεπαν με σεβασμό και φόβο.

 Στον τοίχο της  εσωτερικής  σκάλας του σπιτιού ήταν πάντα κρεμασμένα διάφορα όπλα, γιαταγάνια, μαχαίρια και γκράδες , άλλα δώρα και άλλα αγορασμένα .

Ο Ξενοφών

Οι σχέσεις του με τους Τούρκους (βρισκόμαστε στην τουρκοκρατία)  ήταν καλές και εξαρτιόνταν από τις εμπορικές του ασχολίες με την απέναντι ακτή της Ανατολής  αλλά και το σεβασμό που ενέπνεε στους άλλους η σοβαρότητα και η παλικαριά  που τον διέκριναν σαν χαρακτήρα .

Κάθε Πάσχα έφευγε από το χωριό για τη Μικρασία με ένα καλάθι κόκκινα αυγά για τους φίλους του τους Τούρκους . Δεν είναι γνωστό με ποια πόλη είχε δοσοληψίες αλλά ο πρώτος του γαμπρός, Ξενοφών, για τη μεγάλη κόρη Ευρυδίκη, ήταν ένας παντοπώλης από το Κεμέρ (σήμερα Μπουρχανιέ), στον Αδραμυτινό κόλπο.

Το σπίτι του είχε διάφορα δείγματα από τα εμπορεύματα της  Μικρασίας . Αλλά  και το περιβόλι του(στο διντρέλι ), αποτελούσε επίγειο παράδεισο σύμφωνα με τις διηγήσεις της κόρης του Ευρυδίκης , στο οποίο  ανέφερε,  ότι υπήρχαν εκατοντάδες γλάστρες λουλούδια , όπως και σαράντα γλάστρες γαρυφαλιές,  δένδρα και ομορφιές , νερά και δροσιές, γι αυτό και συνήθιζε να φιλοξενεί προύχοντες , που επισκέπτονταν το χωριό, όπως και τον δεσπότη τη μέρα του πανηγυριού της Παναγιάς , πριν καθιερωθεί το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής .

Ο Γιαννάκας με τ’ όνομα,  καιρό , λένε , έβλεπε τη γειτόνισσα   Ευανθία,  να κάνει τις δουλειές του σπιτιού, απέναντι απ’ το δικό του, τού άρεσε και έστελνε μαντάτα κατά το συνήθειο,  για να την παντρευτεί.

Και επειδή ο καιρός περνούσε και απάντηση δεν έπαιρνε, κάποιο βράδυ, που επέστρεφε εκείνη  από τις ελιές , βγήκε έξω της πήρε το καλάθι , την έπιασε από το χέρι και της είπε : Ευανθία, δεν χρειάζεται να ξαναπάς στις ελιές .

Λέγεται μάλιστα ότι η αντίδραση του πατέρα της νύφης είχε σαν αποτέλεσμα τον τραυματισμό του απ’ τον παλληκαρά γαμπρό .

Και σε λίγο καιρό την παντρεύτηκε .

Σ’ όλη του τη μετέπειτα ζωή, λένε ότι συνέχιζε να αποτελεί το φόβητρο πολλών .

Η Θεοκτίστη

Αλλά η εγγονή του Παρασκευή δηλώνει,  ότι ο μόνος άνθρωπος που δεν τον φοβόταν ήταν η Ευανθία.

Ανάμεσα στις άλλες εμπορικές του δοσοληψίες ήταν και το «κοντραμπάντο», το λαθρεμπόριο  καπνού , ασχολία διάφορων τολμηρών  που διέσχιζαν τα στενά της Μυτιλήνης  προς την Ανατολή , λόγω της ύπαρξης  μονοπωλίου των καπνών της Τουρκίας από την Γαλλική εταιρία: Regie des Tabacs , που εκμεταλλευόταν τα καπνά της εύφορης  Μικρασίας  .

Σ’ ένα από αυτά του τα επικίνδυνα περάσματα με πλεούμενα του καιρού εκείνου , μπορεί να έπεσε σε ενέδρα ζαπτιέδων της θάλασσας  και σε συμπλοκή σκοτώθηκε και δεν τον ξαναείδε η οικογένειά του  από τότε .

Η Ευρυδίκη

 Η χήρα Ευανθία με τις δυο κόρες,  που είχε αποκτήσει, τη Θεοκτίστη και την Ευρυδίκη, σίγουρα θα έπεσαν σε κατάθλιψη στους δύσκολους αυτούς καιρούς  χωρίς την ηθική και οικονομική στήριξη του συζύγου και πατέρα.
Δεν είναι πάντως σίγουρο το πότε και πώς πέθανε. 

Υπάρχει και η περίπτωση να χάθηκε  το ’22 στην ανταλλαγή  για τους γνωστούς λόγους,

γιατί  αργότερα (πιθανόν από το ελληνικό δημόσιο,)  θα  παραχωρηθεί μια μικρή σύνταξη στη χήρα Ευανθία, που θα τη στηρίξει μέχρι τα γεράματά της,  που τα πέρασε μαζί με τη μικρότερη  κόρη της  Κτισώ   (Θεοκτίστη  ή Θεοκτισία, όπως αναγράφεται σε δικό της κέντημα που σώζεται ) .

Στα τέλη της ζωής της η Ευανθία θα τυφλωθεί .

Τη θυμάται ακόμα η εγγονή της Βαγγελιώ ,  να  κρατά τις οικονομίες της σε σακούλι κρεμασμένο στο στήθος  και να της κάνουν αστεία τα αρσενικά εγγόνια  εκμεταλλευόμενα τη απουσία της όρασης .
Το όνομα του παππού Γιαννάκα θα το πάρει ο δεύτερος κατά ηλικία γιος της  Θεοκτίστης   και θα ονομαστεί Γιαννακός .

Σήμερα υπάρχουν εν ζωή δυο εγγόνια από τα οχτώ που είχε: η Ευαγγελία και η Παρασκευή, ένα από κάθε κόρη και πολλά δισέγγονα με τα ονόματα Μαλλής  , Αυγερινός ,  Ζεστού ,  Παπάζογλου, Αγγελόγλου,  Καραγκόζη  και  άλλα,  που δεν ζουν πλέον στο χωριό. 

Αλλά και πολλά τρισέγγονα,  που αρχίζουν να μην είναι και τόσο γνωστά μεταξύ τους , ούτε βέβαια γνωρίζουν για τον αγέρωχο εκείνο Λαφιωνιάτη πρόγονό τους, τον Γιαννάκα .

.........................................................

(1) Παλικάρια και πραγματικοί Έλληνες ήταν αυτοί, που σε δύσκολους καιρούς εθνικά και οικονομικά, αψηφούσαν τους κινδύνους  και τα προσωπικά συμφέροντα, για να υποστηρίξουν την πατρίδα. Οι σημερινοί γιαλαντζί ελληναράδες μιλάμε και πράττουμε εκ του ασφαλούς .   

- Οι φωτογραφίες ανήκουν στην οικ. Α.Παπάζογλου και Εύας Γιαλοπούλη .Υποθέτουμε ότι θα υπάρχουν και άλλες σε άλλα σπίτια.

- Οι πληροφορίες είναι πράγματι από τις εγγονές του Γιαννάκα και μόνο,  και από τα λίγα ίχνη τους που υπάρχουν στα δημοτολόγια. Μακάρι να μπορέσουμε να βρούμε περισσότερες.

- Δυστυχώς η επιγραφή του Αγίου Γεωργίου , από κακοτεχνία, είναι καλυμμένη από το ασφαλτόπανο και δεν φαίνεται η ημερομηνία.

Μιχάλης  Τυρίμος  1907 - 1944         

Ο Μιχάλης Τυρίμος γεννήθηκε το 1907στην Άργενο της Λέσβου , χωριό του ορεινού όγκου του Λεπέτυμνου στο βόρειο άκρο του νησιού. Τον επόμενο χρόνο η οικογένεια θα μετακι-νηθεί στην Λαφιώνα, στο σχολειό της οποίας θα υπηρετήσει ο πατέρας του ως δάσκαλος.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1936

Αποφοίτησε από το Διδασκαλείο της Μυτιλήνης, όπου είχε μετακινηθεί η οικογένεια και εργάστηκε ως τυπογράφος . Συμμετείχε στο κομμουνιστικό κίνημα δραστήρια από μαθητής, στο οποίο εντάχθηκε όχι εξ αιτίας των συνθηκών  που ζούσε, ή της φτώχειας των γονιών του, μα από ελεύθερη επιλογή πολιτικού ή φιλοσοφικού προσανατολισμού .

Από σπουδαστής ήταν ένας διανοούμενος με επιρροές από τον Βάρναλη, Μπαρμπίς, Λένιν και τις  άφθονες μπροσούρες που εξέδιδε το  Κομμουνιστικό Κόμμα.   Αργότερα θα σπουδάσει φιλολογία στην Αθήνα αλλά ποτέ δεν θα ασχοληθεί με το πτυχίο του αυτό.
Αμέσως μετά ως γνωστός κομμουνιστής θα υπηρετήσει φαντάρος στο τάγμα για τους κομμουνιστές του Καλπακίου. Θα κάνει εξορία στη Σαντορίνη το 1927, φυλακή στην Αίγινα για διανομή παράνομων εφημερίδων , μετά στον Άγιο Ευστράτιο το 1929, στα Ψαρά το 1931, στη Γαύδο το 1932 μέχρι το Φεβρουάριο του 1933.

Στην Αθήνα, επί  ΓΓ του ΚΚΕ  Νίκου Ζαχαριάδη, ο Τυρίμος  θα προσφέρει τις υπηρεσίες του και θα αναδειχθεί σε υψηλόβαθμο στέλεχος και στενός  συνεργάτης του ΓΓ, ως οργανωτικός Γραμματέας,  υπεύθυνος (Γραμματέας) του Ριζοσπάστη στον τομέα της διαφώτισης , γραμματέας της  ΚΟ Αθήνας,  μέλος της κεντρικής επιτροπής  και από το 1935 μέλος του πολιτικού γραφείου .Τότε ήταν που αντιπροσώπευσε το ελληνικό ΚΚ στη Μόσχα στο 7^ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς.  Ήταν το Νο  2 του ΚΚΕ .
Από το 1936,  19 Ιανουαρίου,  θα είναι και βουλευτής Λέσβου , ο πρώτος κομμουνιστής βουλευτής του νησιού.

Με την εγκαθίδρυση της Δικτατορίας του Μεταξά τον Αύγουστο του 1936, ο Τυρίμος , περνά στην παρανομία  αλλά συλλαμβάνεται μετά από ένα τρίμηνο και κατόπιν δίκης και καταδίκης με το «ιδιώνυμο» , θα μεταφερθεί στις φυλακές Αίγινας . Εκεί θα ασχοληθεί αμέσως με την καθοδήγηση των συγκρατουμένων του .
Λόγω της έντονης δραστηριότητάς του αυτής, θα τον μεταφέρουν στις φυλακές Κέρκυρας.

Εκεί, όπως λένε οι πηγές της εποχής , ο Τυρίμος  αποφασίζει να συνεργαστεί  με την Ασφάλεια για την εναντίωση στο κόμμα και  να συμβάλει στη διάλυση των οργανώσεων του ΚΚΕ,  οπότε  υπογράφει «δήλωση» .

Στη συνέχεια θα αφεθεί ελεύθερος και θα γίνει αμέσως το δεξί χέρι του υπεύθυνου της ασφάλειας  Μανιαδάκη.

 Πρέπει όμως πριν τον κατηγορήσουμε ανεπιφύλακτα ως δοσίλογο, να λάβουμε υπόψη μας τα εξής σημεία :

1.  Οι πληροφορίες για όλο το ιστορικό της προδοσίας του Τυρίμου  προέρχονται από αυτά που γράφει ο  Νίκος Χαραλαμπίδης  τέως αστυνόμος , επικεφαλής της υπηρεσίας δίωξης κομμουνιστών , καταγόμενος και αυτός από Μυτιλήνη.

2.  Τα στοιχεία αυτά για τον Τυρίμο δίνονται στη δημοσιότητα το τέλος του 1949 αμέσως μετά τη λήξη του εμφυλίου σε εφημερίδα σε συνέχειες , σε καιρό δηλαδή , που η κατασυκοφάντηση των κομμουνιστών  ήταν έργο θεάρεστο και επιβεβλημένο από διάφορες μυστικές και μη υπηρεσίες , από εθνικόφρονες δημοσιογράφους , προπαγανδιστές , από την Εκκλησία κλπ.

Γεγονός πάντως είναι ότι και οι τότε αλλά και οι μεταγενέστεροι συγγραφείς μιλούν για τον Τυρίμο , έχοντας σίγουρη τη συνεργασία του με την Ασφάλεια.

Και πάλι , το μεγάλο ερωτηματικό παραμένει το γιατί και για ποιο λόγο έφτασε ένας κομμουνιστής του ύψους του Τυρίμου να μεταστραφεί  : «Τι τον έσπασε…» .

3. Και γράφει γι αυτό ακριβώς το ερωτηματικό ο συγγραφέας Περικλής Ροδάκης :

Ο Τυρίμος δεν ήταν τυχαίος στο ΚΚΕ και δεν μπήκε σ αυτό από ενθουσιασμό μιας στιγμής . Ήταν από τους πιο μορφωμένους του κόμματος.  Ο Μιχάλης Τυρίμος είχε ένα μικρότερο αδερφό τον Γιώργο, ανώτερο  στέλεχος του ΚΚΕ κι αυτός. Ήταν απ αυτούς που τους είχαν καλέσει στη Μόσχα μαζί με τα άλλα μέλη της ΚΕ.  Το 1936 τον εκτέλεσαν και αυτόν στη Μόσχα, μαζί με τους άλλους 34 στις μεγάλες εκκαθαρίσεις του Στάλιν. Την είδηση της εκτέλεσης του αδερφού του ο Τυρίμος την έμαθε στην Αθήνα . Ίσως να φρόντισε να του την δώσει η Ασφάλεια. Το γεγονός αυτό τον έσπασε .

Ήξερε ότι εκείνος που φακέλωσε τον αδερφό του ήταν ο Ιωαννίδης, και ο Ζαχαριάδης έδωσε το σήμα στη Μόσχα για την κατακράτηση και την εκτέλεσή τους.

Αργότερα βέβαια θα γίνει γνωστό ότι ο Γιώργος Τυρίμος δεν εκτελέστηκε και  έζησε στη Σοβιετική Ένωση,  θα επιστρέψει δε στην Ελλάδα το 1960. Οπότε η είδηση του θανάτου του, ίσως ήταν κατευθυνόμενη από την ασφάλεια για να πετύχει αυτό που μας είναι τόσο δύσκολο να πιστέψουμε για το Μιχάλη Τυρίμο.
Στο όλο θέμα θα συμβάλει και ο άλλος Μυτιληνιός συγγραφέας Ασημάκης Πανσέληνος , ο οποίος τον γνώριζε και από παλιά , γράφει, ότι τον συνάντησε στην Αθήνα και με τα λόγια που αντάλλαξαν , πίστεψε ό,τι είχε ακούσει σαν φήμες γι αυτόν , συνδυάζοντας τον ψυχρό του και φιλόδοξο χαρακτήρα αλλά και τη δύναμη για εκδίκηση για το μικρό του αδερφό , που τον είχε

στείλει στη Ρωσία για σπουδές και χάθηκε . «Δεν το έβαλε κάτω ο άλλος , τον τύφλωσε η ανάγκη να εκδικηθεί. Ποτέ δε λείπει το τραγικό στοιχείο απ όλες τις πράξεις του ανθρώπου».

4.  Ο Γιώργος Βαλέτας ο λογοτέχνης της Άργενου, προλογίζοντας το βιβλίο της αδερφής του, Μερόπης Τυρίμου , την ονομάζει αδερφή του άτυχου κοινωνικού πρωταγωνιστή της Λέσβου,  Μιχάλη Τυρίμου . Δυσκολεύεται να πιστέψει τις κατηγορίες περί προδοσίας ή μήπως γνωρίζει κάτι που τον δικαιολογεί ;
Ο Μπάμπης Γεωργούλας στο βιβλίο του «Το Απόρρητο Αρχείο Καραμανλή», θα πει : «σε τούτον τον τόπο ποτέ δεν έγινε η κατασκευή μόνο των δυνάμεων της αντίδρασης . Πάντα οι νονοί , οι πάτρωνες, κατασκεύαζαν κι ένα μέρος των ανθρώπων της δράσης , για να την ελέγχουν και να την κατευθύνουν. Ο δικηγόρος βουλευτής του παλλαϊκού μετώπου Μιχάλης Τυρίμος με τους πύρινους λόγους του εναντίον των  αντιδημοκρατικών δυνάμεων, που παράγουν το φασισμό,  όπως έλεγε, ήταν το πρώτο – γνωστό τουλάχιστον πρόσωπο κατευθυνόμενης δράσης».

Ο καθένας έχει τη δική του γνώμη όπως και οι σημερινοί του ευκαιριακοί κατήγοροι, που είναι έτοιμοι να στήσουν ολόκληρο κατηγορητήριο εναντίον του, παίρνοντας το μέρος της σκληρής γραμμής του ΚΚΕ , που ζητούσε τουλάχιστον τότε ήρωες και μάρτυρες για τα ιδανικά των λαϊκών συμφερόντων, απαιτώντας από τους φυλακισμένους αγωνιστές να σφίγγουν τα δόντια και να αντέχουν τη φυλακή, την απομόνωση τα μαρτύρια και τους εξευτελισμούς…

5.  Σήμερα ζει η ανιψιά του Μ. Τυρίμου, στην Αθήνα, η κόρη της αδερφής του Μερόπης.

Μ’ αυτήν είχαμε μια τηλεφωνική επικοινωνία με τη βοήθεια του πρώην Γραμματέα της τοπικής κοινότητας Αργένου . Με πνεύμα συνεργασίας και θέληση να διαφωτίσει την υπόθεση που ερευνούμε, μας μετέφερε τη γνώμη της οικογένειας Τυρίμου για το Μιχάλη και την κατάληξη που είχε.

Μας είπε ότι ο θείος της, Μιχάλης, όντας στην κεφαλή του κόμματος μαζί με τον Ζαχαριάδη, πάντα διαφωνούσαν μεταξύ τους σε θέματα τακτικής και είχε αναπτυχθεί κλίμα εριστικό . Αργότερα θα χαρακτηριστεί από τον Ζαχαριάδη ως τροτσκιστής για να περιθωριοποιηθεί και να πέσει από τα υψηλά κλιμάκια.  Μας άφησε δε να καταλάβουμε,  ότι ήταν φυσικό να καταλήξει η κατάσταση σε παρόμοια πτώση και καταστροφή.

Σίγουρα εμείς σήμερα, θα ήμασταν οι τελευταίοι που θα δικαιούμασταν να γνωμοδοτήσουμε την τελική γνώμη για τον εξαίρετο αυτόν, άτυχο αγωνιστή σύμφωνα και με το Βαλέτα .

 Η Ιστορία δεν βιάζεται αλλά περιμένει τον κατάλληλο καιρό να αποδώσει ευθύνες και δικαίωση σε όποιον και ό, τι του ανήκει .

Ο Μιχάλης Τυρίμος μετά την απελευθέρωσή του, θα δραστηριοποιηθεί στην Αθήνα και στη Μυτιλήνη μέχρι το καλοκαίρι του 1944,  οπότε και θα εκτελεστεί από άντρες της Ο.Π.Λ.Α. (όργανο του ΚΚΕ) .  

(Για τη συλλογή των στοιχείων και τη μεταγραφή : Βίκυ Παπάζογλου και ο Blogger)
-Αιολικά χρονικά τομ. Θ'/2007 σ.247-273
-Οι περισσότερες Αναφορές από τον  Κ. Μίσσιο .
-Μερόπη Τυρίμου Σπυροπούλου "Μαριάνθη" διηγήματα Αθήνα 1985 και "Στης ζωής το σεριάνι"ποιήματα,Αθήνα1984.
Ίδε και :http://www.phorum.gr/viewtopic.php?t=8349#p202872