ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ

ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ ΤΗΣ ΛΑΦΙΩΝΑΣ

                                                                                                                      (Προδημοσίευση)

Από το 1864 παρουσιάζεται ο πρώτος δάσκαλος  στις πράξεις του Εκκλησιαστικού Κώδικα της Λαφιώνας.
Τις περισσότερες φορές είναι ο γραφέας σε προικοσύμφωνο αλλά και μάρτυς ή αυτός που υπογράφει αντί αγράμματων συμβαλλόμενων.
Η Λαφιώνα ανήκει στα χωριά που είχαν Δημοτικό Σχολείο το 1863, τον καιρό που ο Γεώργιος Αριστείδης, δάσκαλος  και όχι μόνο, έγραφε στη Λέσβο για την κατάσταση του νησιού και την εκπαίδευση στα χωριά της. Την εποχή που αρχίζουν οι εγγραφές στον Κώδικα.  Του ίδιου είναι και ο πίνακας:

Το 1840 ο Γ. Αριστείδης, καταλήγει στα συμπεράσματα αυτά, μετά την έρευνα που έκανε ανά τη Λέσβο.
Όπως και τα άλλα χωριά της περιοχής του Μολύβου, έχει και η Λαφιώνα δημοτικό Σχολειό με δάσκαλο για την εκπαίδευση των παιδιών της, έχει 97 οικογένειες, 241 άρρενες, κανέναν Οθωμανό.Και αναφέρεται αυτό γιατί αποτελεί άθλο για τα χρόνια εκείνα, να μπορεί μια μικρή κοινότητα, όπως της Λαφιώνας, να διατηρεί οικονομικά, έστω και υποτυπωδώς, έναν δάσκαλο και ένα σχολειό.

Οι δάσκαλοι προσλαμβάνονται από τη Δημογεροντία του χωριού και πληρώνονται για ένα χρόνο με συμβόλαιο και καθορισμένο αντίτιμο των υπηρεσιών τους.
Τον καιρό αυτό οι δάσκαλοι ήταν απόφοιτοι του Γυμνασίου και οι δασκάλες του Παρθεναγωγείου Μυτιλήνης. Λίγοι είχαν παρακολουθήσει μαθήματα στο Πανεπιστήμιο.

Σε ποιο κτίσμα γίνονταν τα μαθήματα είναι άγνωστο. Για το πρώτο κτίσμα που γνωρίζουμε στον ελαιόμυλο, κάτω από το σπίτι του Γρηγόριου Καλατζή (Γληγουρέλ), δεν γίνεται μνεία στον Κώδικα, αν και λαμβάνεται τούτος ως σημείο αναφοράς για κτήματα σε τρεις περιπτώσεις. Μπορεί να ήταν μεταγενέστερο κτίριο του Κώδικα .

Α. Ο πρώτος δάσκαλος που αναγράφεται σε προικοσύμφωνο είναι ο Δημήτριος Π. Ευστρατίου (διδάσκαλος ο νυν) το 1864, 30 Σεπτεμβρίου, στην πρώτη Πράξη, στο προικοσύμφωνο Αρ. 1 σελ. 10.
Παρακάτω στην ίδια σελ.το Νοέμβριο του 1864, αναφέρεται πάλι και υπογράφει ως Δ. Π. Ευστρατίου εξ Ανεμώτιας.
Στη 12^η σελ. τον Δεκέμβριο του 1864, μόνο με τα αρχικά Δ. Π. Σ. εξ Ανεμώτιας.

Β. Επόμενος δάσκαλος  παρουσιάζεται ως γραφέας στον 1^ο Κώδικα το 1876, 16 Αυγούστου και υπογράφει με το όνομα: ο διδάσκαλος Μιχαήλος μακρί Γιανάκης Πετριανός και γραφέας.
Την επόμενη χρονιά, το 1877, υπογράφει και εγγυάται  ένα προικοσύμφωνο το 44^ο  κάποιος  με το όνομα «ο Μιχαλάκης  Ιω.»  διδάσκαλος.
Μπορεί να είναι το ίδιο πρόσωπο με τον προηγούμενο  Μιχαήλο, διότι γράφει το χωριό ως «λαφγιόνα» όπως και ο προηγούμενος σε τρία προικοσύμφωνα .

Γ. Το 1874 έχουμε την παρουσία ενός άλλου δασκάλου από το προικοσύμφωνο της 45 σελ. τον Π. Νικολαΐδη, που υπογράφει ως γραφέας ή μάρτυς σε πολλές πράξεις.
Το προικοσύμφωνο της  56 σελ. μας πληροφορεί ότι ο δάσκαλος αυτός, θα παντρευτεί στη Λαφιώνα την Ασπασία, κόρη της Λαμπρινής Παναγιώτου και εγγονή της Νερατζούδας  Α. Κράλογλου.
Εκεί μαθαίνουμε και ότι ο δάσκαλος  κατάγεται από τα Παράκοιλα.
Συνολικά παρουσιάζεται στις Πράξεις του Κώδικα από το 1874 μέχρι το 1891.

Δ. Ο επόμενος Δάσκαλος παρουσιάζεται σε δυο πράξεις το 1897 και το 1898 και ονομάζεται Εμ. Ευαγγελίδης , ως μάρτυς και γραφέας, χωρίς άλλο στοιχείο.

Ε. Στον 2^ο τόμο του Κώδικα που αρχίζει τις καταγραφές από το 1900, παρουσιάζεται ως γραμματέας, γράφει προικοσύμφωνα και διαθήκες και δηλώνεται από τους συμβαλλόμενους ότι είναι διδάσκαλος της Κοινότητας Λαφιώνος. Ονομάζεται Π.Ν.Γιαννιόγλου. Το προικώον έγγραφο σελ. 110 (το 1913) δείχνει ότι είναι παντρεμένος στη Λαφιώνα με την Ασπασία Καριπ (;) και μνηστεύει την κόρη τους Αικατερίνη με τον Θεοφάνη Κιντριδέλλη.
Αργότερα από το 1908 δηλώνεται καθαρά η ύπαρξη ενός άλλου δασκάλου, του Ιωάννη Τυρίμου από την Άργενο.
Έχει σύζυγο από το ίδιο χωριό, τη Μαριάνθη, με την οποία θα αποκτήσει δυο γιους και δυο κόρες.
Η πρώτη πράξη που θα υπογράψει είναι αυτή στην σελ. 80 και μέχρι το τέλος του Εκκλησιαστικού Κώδικα θα υπογράψει τις περισσότερες ως γραφέας και μάρτυς των προικοσυμφώνων της Λαφιώνας, μεταξύ των ετών 1908- 1912, που θα απελευθερωθεί η Λέσβος και τα συμβολαιογραφικά πλέον καθήκοντα θα ανήκουν στην επίσημη Κοινότητα του χωριού.
Ξεχωρίζει ανάμεσα στις άλλες πράξεις για τον καλλιτεχνικό χαρακτήρα της γραφής του και την άψογη ορθογραφία του στην καθαρεύουσα γλώσσα.
Όταν η οικογένεια θα μετακινηθεί στη Μυτιλήνη το 1920 για τις σπουδές των παιδιών, ο δάσκαλος θα παραμείνει στο χωριό και το σχολείο του, όπως θα γράψει  η κόρη του η Μερόπη.
Για τις ικανότητές του στην αμεσότητα και μετάδοση των γνώσεων στα παιδιά, μαρτυρούν οι παλιοί του χωριού.
Εκεί στο χωριό θα τον βρει ο θάνατος το 1927, πάνω στην έδρα της διδασκαλίας, από την κακοπέραση την κόπωση και τα πολλά παιδιά που είχε ν' αντιμετωπίσει.
Πέθανε από καρδιακό επεισόδιο.
  
Την εποχή αυτή οι μαθητές πλησίαζαν τους εκατό, θυμάται η κόρη του Μερόπη, στο βιβλίο της «Μαριάνθη»*.
Ο μεγάλος του γιος, Μιχάλης, θα σπουδάσει και θα εξελιχθεί μέσα από αντιξοότητες στον 10 Βουλευτή του ΚΚΕ στη Λέσβο.

Είναι μάλλον σίγουρο ότι υπήρξαν και άλλοι δάσκαλοι ειδικά την εποχή μέχρι το 1900, όταν ήταν σπάνιοι, και οι προσλήψεις τους από τους δημογέροντες για μικρά χρονικά διαστήματα.
Στον Κώδικα όμως δεν αναφέρονται άλλοι καθαρά αν και κάποια στοιχεία αφήνουν υπόνοιες.  

Λίγο πριν λήξει ο 19^ος αιώνας, για την υπό Οθωμανική κατοχή Λέσβο και την Λαφιώνα, χωρίς κεντρική κρατική μέριμνα για την εκπαίδευση, είχε καταφέρει το μικρό αυτό χωριό μαζί με τα προβλήματα φτώχειας και απομόνωσης στην πλαγιά του υψώματος Ρούδι, να έχει εξασφαλίσει τα πρώτα κολλυβογράμματα για όσα παιδιά μπορούσαν να πηγαίνουν σχολειό, έστω και κάποια διαστήματα του χρόνου.

Σημειώσεις*Μερόπη Τυρίμου-Σπυροπούλου:"Μαριάνθη", Αθήνα 1985.

Στον Άι Λια

 

Στο Ρούδι, στο Ριζόραχτο, στον Άγιο Λια και στη Μαριά

για μια πνοή λυτρωτική ν' ανηφορίσει ο νους σου

κι ύστερ' ας τρέξει στων Νησιών την πελαγίσια λευτεριά.

Θαμπή η ζωή κι είναι στιγμές που αυτή 'ναι η μόνη ξαστεριά:

ν' αναπολείς τα πατρικά βουνά και τους γιαλούς σου.

                                                                    Θρασύβουλος Σταύρου 1921 (πετρανός φιλόλογος)




Ο Άι Λιας είναι ο ένας από τους δίδυμους λόφους, που οριοθετούν (όχι αυστηρά) την περιοχή κτημάτων της Λαφιώνας από αυτήν της Ανάξου. Ανήκει στη Λαφιώνα γιατί όλες οι ιδιοκτησίες που τριγυρίζουν το λόφο είναι λαφιωνιατών.
Στα προικοσύμφωνα από το 1860 μπορεί και πρωτύτερα, πιστοποιείται και ιστορικά, γιατί πολλές προίκες περιλαμβάνουν ένα ελαιόκτημα στην περιοχή αλλά τις περισσότερες φορές ένα αμπέλι.
Ήταν αμπελότοπος ο Άγιος Λιας είτε γιατί το κλίμα και ο προσανατολισμός ήταν ευνοϊκά ή το έδαφος. Ένα στα δυο αμπέλια που προικίζονταν στη Λαφιώνα βρισκόταν στην περιοχή αυτή και το άλλο ή στην Άναξο ή στον Άγιο Δημήτριο. Και υπήρχαν πολλά αμπέλια.
Έφορη περιοχή και όμορφη από φυσικής πλευράς αλλά και θέσης. Η θέα είναι καταπληκτική, όχι μόνο από την κορυφή του λόφου.

                                                                 Ο λόφος του Άι Λια

                     Το Ρούδι με τον Ρζόραχτο όπως φαίνεται από την κορυφή του λόφου.

        Το προσκυνητάρι δε βρίσκεται στην κορυφή αλλά αρκετά πριν ανέβεις τη δύσβατη πλευρά της.    Στο βάθος απλωμένη στον ήλιο η Λαφιώνα.

             Ο δεύτερος λόφος, οι Μαριές, μέρος της Πέτρας, ο Μόλυβος και η "καθ ημάς Ανατολή"

Ο κάμπος της Πέτρας

Η  Άναξος με τα νησάκια.

Τα ερείπια του ιερού του Προφήτη Ηλία.
Είναι φτιαγμένο πάνω σε τεράστια κομμάτια βράχων,που δίνει την εντύπωση οχυρού. 

 Η είσοδος στο ιερό του Αγίου

 Δυο λίθοι, ένας κυλινδρικός και ένας κυβικός έχουν τη θέση Αγ. Τράπεζας μέσα στ΄ αγριόχορτα.

           Στην ανατολική πλευρά της κορυφής ανθισμένο το φυτό  Osyris alba, κοινώς σιρίτι.

Μια σκέψη είναι η αναβίωση της γιορτής του Άι Λια στις 20 Ιουλίου. Ευκαιρία να ανοίξουν δρόμο οι ιδιοκτήτες της περιοχής προς το προσκύνημα, γιατί δεν φαίνεται λογικό να μην υπήρχε δίοδος τον καιρό που χτίστηκε το ξωκλήσι σ αυτό το λόφο.