Τρίτη 28 Ιανουαρίου 2020

ΑΡΧΕΙΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ: Ο φόρος του ιερέα την δεκαετία του 1920

                  Από το 1919 μέχρι το 1924,
το αρχείο της Εκκλησίας Λαφιώνος μας δίνει στοιχεία για την ύπαρξη φόρου υπέρ του εφημερίου του χωριού.

Προφανώς ήταν ένα σύστημα πληρωμής των εφημερίων των χωριών χωρίς να ξέρουμε από πότε είχε άρχισε και μέχρι πότε διήρκεσε.
Το νόμισμα είναι δραχμές. Υπάρχουν καθυστερούμενα από περασμένη χρονιά αλλά είναι άγνωστη η διαφορά που υπάρχει στην πληρωμή του καθενός.



Τα ονόματα που αναφέρονται είναι οι προπάπποι και οι πάπποι σημερινών ζώντων.
Αντιγράφουμε λοιπόν για να θυμηθούμε λίγο ονόματα ανθρώπων και συγγενών σαν ένα μνημόσυνο:

            1919-1920                                           1920-1921


Ιγνάτιος Κολοβός                                    Αθανάσιος Ζεστός
Βασίλειος Παπαδάκης                             Ιγνάτιος Κικιλής
Αντιφών Γεωργίου                                   Ιγνάτιος Κολοβός
Φωτεινή Καπιωτέλη                                Ελευθέριος Βάμμας
Χαράλαμπος Κάιτατζης                           Ιγνάτιος Βαρδαξόγλου
Γαβριήλ Κυπαρίσση                                Παναγιώτης Σουβλερός
Χρυσόστομος Ανδριώτης                         Ευστρ. Μουμτζής
Μιλτιάδης Βουλέλης                               Χαράλαμπος Κάιτατζης
Βασίλειος Μαραγκός                               Ασπασία Τζάννου
Ιωάννης Μαλλής                                      Γρηγόριος Καλατζής
Γρηγόριος Κικιλής                                   Χρυσόστομος Σουβλερος
Χριστόδουλος Βουλέλης                          Δημήτριος Αχουλιάς
Ευανθία Καρακάση                                  Απόστολος Μπισκιτζής
Δημήτριος Ζεστός                                     Ανδρομάχη Σωτηρίου
Ευστράτιος Μόσχος                                  Ευστράτιος Ζεϊμπέκης 
Σπύρος Κελαδίτης                                     Πέτρος Μεϊμάρης
Βασίλειος Κάνος                                      Λεωνίδας Σωτηρίου
Γεώργιος Παπαδάκης                                Ιγνάτιος Σάλτας
Αλέξανδρος Καλατζής                              Ανδρέας Ευθυμίου
Σάββας Ιωάννου                                        Ιγνάτιος Αχουλιάς
Ξενοφών Αυγερινός                                   Γρηγόριος Κικιλής



Το 1923 με 24 οι επίτροποι έδιναν απόδειξη ή κρατούσαν στοιχεία πληρωμών στην ενορία.



Η απόδειξη που εκδόθηκε με αριθμό 181 για το έτος χρήσης 1923-1924, ανήκει στον Ευστράτιο Γαροφάλου, ο οποίος πλήρωσε δραχμές δεκατρείς  στις 25 Ιουνίου 1924, για δικαιώματα Ιερέως, δηλαδή ατομική ή οικογενειακή αποζημίωση στον Ιερέα του χωριού. Ο υπεύθυνος της ενορίας που υπογράφει για την είσπραξη είναι ο Στυλιανός Καράμαλλης, ο οποίος ήταν και ψάλτης.
Ο Ευστράτιος Γαροφάλου είναι ο πατέρας της Παρασκευής Χριστ. Ζεστού, που είχε το παρωνύμιο "Κουτζουκέλι".


Πέμπτη 23 Ιανουαρίου 2020

Πέτρα στην πέτρα με συνδετικό τις μνήμες


Τα σπίτια που χτίσαμε και ζήσαμε, τα σπίτια που ανακατασκευάσαμε και κατοικήσαμε, τα σπίτια που αφήσαμε μόνα τους να ζουν στη σιωπή με τις αναμνήσεις τους, τους δικούς τους ήχους, τους τριγμούς και αναστεναγμούς τους. Αναμνήσεις δικές τους και δικές μας.
Έχει μνήμη η ύλη; Η ά-μορφη, όχι,αλλά η δομημένη και εύ-σχημη ύλη, για μας, έχει αποθηκεύσει μνήμες και σ αυτούς που μπορούν ν' ακούσουν, έχει να πει πολλά. Και όσο η φθορά προχωρεί, φέρνει στην επιφάνεια τα περασμένα μυστικά. 
Οι δρόμοι που περπατήθηκαν χιλιάδες φορές, οι πέτρες που άνθρωποι τις κράτησαν και τις συν-άρμοσαν με νου, στα παράθυρα που ακόμα στέκονται εκατοντάδες μάτια και περιμένουν τον διαβάτη, οι πόρτες που έκλεισαν μα όχι για πάντα... στη Λαφιώνα μας.

Το σπίτι του Χαραλάμπη και της Λεσβίας, στα σύνορα του χαλάσματος του Χρυσόστομου Τγάνα.






Σοβαντισμένο με λάσπη και ασπρισμένο με ασβέστη


Του Μαραγκού και της Λενίτσας . Δίπλα, του Καρφή.










Ντάμι του Νίκου. Αχουλιά





ντάμι Αγγελόγλου στην Λιπιδιά








Πέτρα στα σπίτια και τους δρόμους της Λαφιώνας











Ο χρόνος αφαιρεί μα και προσθέτει









                                                        Οικία Μαριάνθης Κικιλή















Σαν πύργος 










Όταν κλείνει οριστικά...










 Της Φράγκαινας και της Ροδόπης Γιαλοπούλη








Το σπίτι της Δέσποινας Στεφανή










                                       Είχε κατοικήσει κάποτε μια γερόντισσα εδώ.









Μετρήθηκε κάποτε ως  Νο 138

                  Έχει και παράθυρο







Καφενείο Σκανδάλη, οικίες Χριστοφίας και  Ευρ. Μουμτζή.
Από πάνω το ύψωμα Ρούδι.



















 Θεοφανώς Μουχτή










Αναστασίας και Ευριπίδη Μουμτζή






Οικία Γρηγορίου Καλατζή








Από την τοιχοποιία της συνένωσης δύο σπιτιών,  Χριστ. Γιαννάκα-Κυπαρίση  & Ασπρομάλλη, (νυν Eddy de Cock).











Οικία Σοφίας και Ροδόλφου 






Κυριακή 19 Ιανουαρίου 2020

Η καλλιέργεια του αμπελιού και η σημασία της συκιάς στη Λαφιώνα του τέλους του 19ου αι.


Είναι αξιοπερίεργο για τη μικρή Λαφιώνα και τα σημερινά δεδομένα, η πληθώρα των καλλιεργούμενων αμπελιών του καιρού του Κώδικα, στην ευρύτερη αγροτική μας περιφέρεια,  μέχρι την Πέτρα και την Άναξο. 
Μόνο στον 1ο κώδικα μετρήθηκαν να προικίζονται 41 αμπέλια σους νέους ανθρώπους που αρραβωνιάζονται και υπολογίζονται σχεδόν άλλα τόσα στο 2ο κώδικα.
 Οι περιοχές όπου βρίσκονται τα αμπέλια αυτά είναι κατά πρώτον ο ένας εκ των δύο κωνικών λόφων, ο άγιος Ηλίας, που χαρακτηρίζεται πολλές φορές ως «αμπελότοπος». Έπειτα ο άγιος Δημήτριος ευρισκόμενος σήμερα στην περιφέρεια της Πέτρας, αν και πολλά κτήματα εκεί ανήκουν σε κατοίκους της Λαφιώνας, η Άναξος, η Πέτρα, στην περιοχή Χώματα, και έπονται οι θέσεις άγιος Γεώργιος στη Λαφιώνα, βουλόπετρες, νόχτος, μαντόνα καψαλέλι, μπορέτ, ντεβέρ αμπέλια στον Κλαπάδο και άλλες μεμονωμένες. 
Μάλιστα η οικογένεια των Κυπαρίσσηδων κατέχει δυο αμπέλια. Ήταν συνήθεια της εποχής, να έχει η οικογένεια το δικό της αμπέλι για την εξασφάλιση του κρασιού και των άλλων προϊόντων του. Αρκετοί μάλιστα θα εμπορεύονταν ποσότητες κρασιού ή μούστου και ξυδιού στο χωριό ή και στην ευρύτερη περιοχή μας. Η  αυξημένη καλλιέργεια του αμπελιού παραπέμπει στα παλαιότερα χρόνια της Λέσβου, όταν η ελιά δεν ήταν η κυρίαρχη καλλιέργεια και στην πρώτη θέση  των προϊόντων του νησιού βρίσκονταν τα σιτηρά, όπως το σιτάρι, το κριθάρι η σίκαλη, βρώμη, κεχρί και έπειτα το κρασί και στην τρίτη θέση οι ελιές και το λάδι. Σύμφωνα με την ανάγνωση του φορολογικού κατάστιχου της οθωμανικής διοίκησης του 1548, η Λέσβος φαίνεται ως οινοπαραγωγική περιοχή και ειδικά η περιοχή της Ερεσού της Καλλονής και του Μολύβου, με προεξάρχοντα, σε ποσότητα, τον Μόλυβο.


Η συκιά τον χειμώνα

Αξιοπαρατήρητο είναι ότι η ποσότητα των σύκων τη χρονιά αυτή, ισούται σε ποσότητα με την παραγωγή της ελιάς. Είναι ένα ακόμη οικονομικό δεδομένο της αρχής της Οθωμανοκρα- τίας, που βοηθά ίσως να κατανοήσουμε την ιδιαίτερη αξία της συκιάς στον καιρό του κώδικα, αν και παρεμβάλλονται μεταξύ τους τρεις αιώνες. Πολλά προικοσύμφωνα κάνουν ιδιαίτερη μνεία στον αριθμό των δέντρων που υπάρχουν σε κτήματα που προικοδοτούνται  αλλά και στο είδος των δέντρων.

Ιδιαίτερη φροντίδα φαίνεται να δίνουν οι γονείς για το δένδρο της συκιάς και αναφέρεται ξεχωριστά η ύπαρξή της ανάμεσα στα άλλα δέντρα. Στο προικοσύμφωνο σ. 54, κ.1 το 1886 ο προικοδότης Βασίλης Αρτίκης αφού προικίζει το νέο ζεύγος, την αδελφή της γυναίκας του, Διαμάντη, με τον Δ. (Χατζή) Ελευθέρη, ξεχωρίζει στο τέλος από ένα κτήμα τρία δένδρα εν μέσω αυτών και μια συκιά για να δωριθούν σε «αναδεκτό» του. Στο προικοσύμφωνο σ. 66,τ.1, το 1886 μαζί με το σπίτι, ένα ελαιόκτημα και το μισό αμπέλι στην Άναξο, αναφέρεται ιδιαίτερα και μια συκιά στην «κούλα» σε ένα από τα κτήματα. Στο προικοσύμφωνο σ.75,τ.1 παραχωρείται το κτήμα Νόχτος με διάφορα δένδρα και μία «συκή»! Στο προικ. σ.95, τ.1 ορίζεται ότι από το «αλώνιον» εις θέσιν Μαυροσυκιάν τα σύκα θα τα μοιράζεται η Χριστονύμφη που αρραβωνιάζεται, με την αδερφήν της Ασπασίαν.
Στη διαθήκη του ο Αντώνιος Αγγελόγλου χωρίζει το ελαιόκτημα «Χατζήμπαρμπάκα», στους δυο γιους του, αλλά ορίζει ότι « η συκή η εντός του μεριδίου του Ανδρέα θα ανήκει στο άλλο μερίδιο του Γαρόφαλου». Στις αναμνήσεις της μητέρας γίνεται πολλές φορές αναφορά για τις συκιές της οικογένειας στο κτήμα τους στον Άγιο Δημήτριο περιφέρειας, λέγοντας ότι σε ηλικία περίπου 18 ετών της είχε ανατεθεί η φύλαξη των σύκων, όπως γινόταν σε όλες τις οικογένειες, για να μαζευτούν στον καιρό τους και να αποθηκευτούν για τον χειμώνα. Θυμάται ότι τα κατανάλωναν ξερά όλον τον καιρό και για γλύκισμα τα τηγάνιζαν σε κάποιες περιπτώσεις, οπότε έμοιαζαν και μύριζαν όπως το γλυκό των Χριστουγέννων «την πλατσέντα».
Γίνεται κατανοητή η σημασία των σύκων στην οικονομία του σπιτιού και είναι γνωστό ότι σε όλο το νησί της Λέσβου ίσχυε το ίδιο. Η συντήρηση των ξηρών σύκων γινόταν στην περιοχή μας με ελαφρό ψήσιμο στον φούρνο και την αποθήκευσή τους σε κουτιά σε πυκνή τοποθέτηση, μαζί με διάφορα αρωματικά βότανα, βασιλικό και δάφνη. Το εμπόριο των ξηρών σύκων συνεχιζόταν μέχρι λίγες δεκαετίες πριν και ιδιαίτερα στην περιφέρεια της Γέρας με ξηραντήρια και μεθόδους συντήρησης.

Σύκα σε διάταξη συντήρησης από το 1200 π.Χ.  (Παλαιστίνη).
Για το 1912 η Ελληνική διοίκηση του νησιού καταγράφοντας την κατάσταση που παρέλαβε από την οθωμανική, διαπιστώνει ότι στην περιοχή της Πέτρας της Καλλονής και της Ερεσού, η καλλιέργεια της συκιάς είναι μεγαλύτερη. Η παραγωγή δε του νησιού ανέρχεται σε 500-600 χιλ. οκάδες. Η παντοκρατορία της καλλιέργειας της ελιάς θα υποβαθμίσει αργότερα τη συμμετοχή των σύκων στην οικονομία του νησιού. Η τυποποίηση βεβαία και εμπορία των σύκων στο νησί δεν έχει σταματήσει μέχρι σήμερα, αν και συρρικνώθηκε.
_____________
Δεδομένα αγροτικής παραγωγής της Λαφιώνας το 1548


-36 μονάδες κριθάρι
-30 μονάδες σύκα                         
-30 μονάδες ελιές
-20 μονάδες κουκιά
και 2,5 τόνους περ. μούστο.


  Η ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΩΝ 103 ΧΡΟΝΩΝ ΤΗΣ             ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ      ΛΑΦΙΩΝΑΣ                                              Ήταν 14 Αυγούστου 1919 , ό...