ΠΕΡΙ ΚΑΡΑΓΑΤΣΙΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

Οι σχέσεις του χωριού της Λαφιώνας με τα απέναντι παράλια της Ανατολής απεικονίζονται ευκρινώς στα προικοσύμφωνα του Εκκλησιαστικού της Κώδικα.

Είναι γνωστό ότι αρκετοί κάτοικοι κατείχαν περιουσιακά στοιχεία στη Μικρά Ασία και κάποιοι ήταν μόνιμα εγκατεστημένοι εκεί, ενώ άλλοι μετακινούνταν σύμφωνα με τα συμφέροντά τους  μεταξύ Λαφιώνας και περιφερείας Κεμερίου του Αδραμυτινού κόλπου.

Από πότε στράφηκαν εκεί για καλύτερη τύχη, δεν έχουμε μαρτυρίες αλλά σίγουρα έπαιξαν ρόλο τα δυο σημαντικά γεγονότα της Λέσβου: Η μεγάλη παγωνιά το 1850 κατά την οποία καταστράφηκαν πολλοί ελαιώνες και ο ισχυρός σεισμός του 1867, που θα επηρέασε και την περιφέρεια του Μολύβου και το χωριό. 

Γράφει ο τότε Αρχιερατικός Επίτροπος  Γ. Παπαδόπουλος στο βιβλίο του «Κεμέριον»  το 1919: …ο πληθυσμός της Κοινότητος Κεμερίου από 4500 αυξήθηκε καταπληκτικώς σε μικρό χρονικό διάστημα κυρίως μετά τον σεισμόν της Λέσβου το 1867, ότε οι Λέσβιοι αθρόοι ήρχισαν να μεταναστεύουν εις την απέναντι της νήσου παραλίαν.

Οι δοσοληψίες των κατοίκων περιορίζονται στην περιοχή του Αδραμυτινού κόλπου, στην περιοχή του Κεμερίου της περιφέρειας
Μπουρχανιέ και μερικές σκόρπιες νοτιότερα μέχρι το Αϊβαλί.
Οι περισσότερες όμως ιδιοκτησίες βρίσκονταν στο χωριό του Καραγατσίου (karaağaç).

Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση του ιερέα της Λαφιώνας Θόδωρου Παπαδημητρίου, που μνηστεύει την θυγατέρα του Αργυρώ το 1903 και την προικίζει μεταξύ άλλων περιουσία στο Λυθρί της Μ. Ασίας (Ερυθραί), στη θέση Τσιβούρ Αλάνι (τ.2,σελ.20).

Ο πρώτος τόμος του Κώδικα αναφέρει 24 περιπτώσεις προικοσυμφώνων με τα  οποία προικοδοτούνται τα νέα κορίτσια με κτηματική ή γενικά ακίνητη περιουσία στην «Ανατολή», όπως ονομάζουν τη Μικρά Ασία.

Στον δεύτερο τόμο αναφέρονται 14 οικογένειες με περιουσία στην Ανατολή.
Ενδεικτικά στην περιοχή και μόνο του Καραγατσίου κατέχουν ακίνητα οι εξής:

1 Βασίλειος Ζαφειρίου,                        
2 Δ. Κωνσταντίνου,                                 9  Μιχαήλος Παναγιώτου
3 Γρηγόριος Βασιλείου                          10 Σάββας Κυπαρίσσης
4 Μιχαήλος Φώτη                                  11 Λαμπρινή Παναγιώτου
5 Βασίλειος Γεωργίου                            12 Τριαντάφυλλος Μαλλής
6 Περμαθούλα Παρέλλη                        13  Παναγιώτης Νικολάου
7 Βαγής Βασιλείου                                 14  Παναγιώτης Ασπρομάλλης (7 κτήματα)
8  Χριστόδουλος Αντ. Αγγελόγλου

τμήμα από το karaağaç σήμερα.

Οι λαφιωνιάτες έχουν ελαιοκτήματα, ως επί το πλείστον αλλά και γαίες για σπορά όπως ένα παρόμοιο κτήμα προικοδοτεί ο Ευστράτιος Παναγιώτου την θυγατέρα του στο χωριό Σαρκιόι (Şarköy) της περιοχής  Καραγατσίου (τ.1,σελ.135).

 Αλλά υπάρχει και η περίπτωση του ζεύγους Γεωργίου και Μαρίας Κουτζαπαναγιώτη, που προικίζουν τη θυγατέρα τους μεταξύ άλλων και με δύο βαλανιδοχώραφα (τ.1,σελ.100) στην περιοχή Ρεσιντέ του Κεμερίου. 

Αλλά και κτίσματα, όπως ο Μιχαήλ Σάπατος με την Αικατερίνη, που προικίζουν στη θυγατέρα τους Γεωργούλα μια οικία στο Καραγάτσι.
Και ο Δ. Αλεξίου προικίζει τη Δέσποινα μια οικία στο Καραγάτσι δίπλα στο οικόπεδο του Φώτη Καρακάση (αδελφού του Γιαννάκα).  
Τα κτήματα στην ανατολή είναι αρκετά μεγάλα με 50, 70, και 100 ελαιόδεντρα το καθένα.

Στην επαρχία του Κεμερίου (και μετέπειτα Βουρχανιέ) η παραγωγή ανέρχεται σε 5 εκ. 500 χιλιάδες δρχ. και οι εξαγωγές προς Βουλγαρία Ρουμανία και Αυστρία είναι μεγάλες. 

Από τα δεκαεπτά εργοστάσια τα δέκα είναι της Ελλ. Ομογένειας .

Η Ελλ. Κοινότητα έχει Αρρεναγωγείο, Παρθεναγωγείο και Νηπιαγωγείο, καθώς και νέο ναό από το 1900 του Αγ. Χαραλάμπους.
«Άπαν το εμπόριο εις χείρας Ελλήνων».

Οι ιδιοκτησίες που αναφέρονται στον Κώδικα του χωριού είναι μέρος της περιουσίας των Μικρασιατών , που χάθηκε με το διωγμό του 1914 και την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1922 .
Και έμελλε να δοθούν μουσουλμανικές γαίες στην ελληνική επικράτεια για επανόρθωση των χαμένων χριστιανικών.

Και αναφέρουμε μερικές από την περιφέρεια Μπουρχάνιε με την πόλη Κεμέρ (σήμερα μετονομασθέν με το ονόμα της Περιφέρειας) τα γύρω μικρά χωριά και το Σαρκιόϊ, το Καραγάτσι, το Αϊβαλί  μέχρι και το Λιθρί της χερσονήσου της Ερυθραίας:

ΑΪΝΤΛΙ ΝΤΕΡΕ,               

ΑΜΕΤΛΗ                              

ΑΡΜΟΥΤΣΙ                      

ΓΙΑΝΕΚΙ                               

ΓΙΑΣΙΤΖΑ ΤΕΠΕ  

ΓΚΕΜΙ ΓΙΑΤΑΚ   

ΓΚΟΒΑΝΙΕ           

ΔΕΒΡΗΣ                

ΙΝΤΣΙΡΛΙΚ           

ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΟΓΛΟΥ ΓΕΡΙ         

ΚΑΡΑΚΟΥΒΑ      

ΚΑΡΑΝΤΙΛΗ       

ΚΟΛΓΛΟΥΚ        

ΚΟΥΛΟΥΚΛΟΥ ΚΟΥΓΙΟΥΣΟΥ

ΜΑΡΜΑΡΑΣ        

ΜΕΡΣΙΚΛΙΚ         

ΜΠΟΣ ΓΕΡΙ          

(ΠΟΣ ΓΕΡΙ)                           

ΡΕΕΒΕΝΙΕ                            

ΡΕΣΙΝΤΕ (ΚΕΜΕΡ)              

ΣΑΡΙ ΤΑΣΛΑΡ     

ΣΑΡΚΙΟΪ                               

ΣΟΥΓΙΟΥΚΛΟΥ 

ΤΑ ΠΟΡΤ ΤΟΥΛΟΥΜΙΑ

ΤΑΜ ΤΙΠΣ                            

ΤΖΑΜ ΑΡΤΙ          

ΤΖΑΜΙΛΙΚ ΑΡΔΗ               

ΤΖΕΦΑ ΓΕΡΙ         

ΤΡΕΙΣ ΤΣΕΣΜΕΔΕΣ             

ΤΣΑΜ ΑΡΔΙ         

ΤΣΕΔΙΡΕ                               

ΤΣΙΒΟΥΡ ΑΛΑΝΙ (ΛΙΘΡΙ)

ΤΣΙΓΕΡΙ                 

ΤΣΙΤΙΡ Ή ή ΤΣΙΔΙΡ              

ΧΡΙΣΤΟΦΑ ΓΕΡΙ  

 Η Λαφιώνα μετά την Μικρασιατική καταστροφή

Όλη αυτή η συναλλαγή με την Ανατολή στον αγροτικό τομέα, τον εμπορικό, τις μεταφορές  αλλά και τις επιχειρήσεις  (όπως ήταν το γνωστό εργοστάσιο ειδών πορσελάνης στη Σμύρνη του Βασίλειου Παπαδάκη) , πραγματοποιούσε αρκετά έσοδα και κέρδη για το χωριό. 

Ακόμα και η λούμπεν ασχολία του κοντραμπάντο, του γνωστού λαφιωνιάτη παλικαρά Γιαννάκη Καρακάση, ενάντια στο μονοπώλιο του καπνού, υπάρχουν μέχρι σήμερα στα σπίτια εγγονών του ενθύμια, από τα προικιά που άφησε στο σπίτι του.

 
Όταν θα σταματήσουν τα ταξίδια και οι δουλειές με τα απέναντι παράλια θα υπάρχουν στη Λαφιώνα αρκετά καλοφτιαγμένα σπίτια πέτρινα αλλά και ξύλινα επιπλωμένα με ακριβά και με γούστο σμυρναίικο έπιπλα και υφάσματα.
 Με γυαλικά πορσελάνες και φωτιστικά που έρχονταν από μακριά.

Υπήρχαν οικογένειες που ήταν ενήμερες για τις τάσεις της 

ευρωπαϊκής μόδας αν και ζούσαν στο χωριό.

Με τον καιρό όμως η απομόνωση της Λέσβου από τη Μικρασία
και οι ανεπιτυχείς προσπάθειες του νέου Ελληνικού κράτους να σταθεί στα πόδια του, έφερε το μαρασμό και την πείνα για τους περισσότερους, ώστε πολλοί για να σταθούν και να επιζήσουν εκποίησαν τα προικιά τους που είχαν από την Ανατολή.

Στη δεκαετία του 1950 και '60 οι γυρολόγοι έκανα χρυσές δουλειές και στη Λαφιώνα, αγοράζοντας ό,τι είχε μείνει απ την περηφάνεια των τελευταίων μικρασιατών για ένα κομμάτι ψωμί.

Λίγα σπίτια έχουν κρατήσει ενθύμια των προ παππούδων τους από τη Μικρασία. 

Η μετανάστευση

Αρκετοί άλλωστε από τον πρώτο καιρό είτε κατευθείαν από την Μικρασία, είτε τις επόμενες δεκαετίες του διωγμού από τη Λέσβο αποφάσισαν να εκπατριστούν για την  Αμερική μαντεύοντας το αποτέλεσμα του περιορισμού τους στο νησί.

Στα επόμενα χρόνια το μικρό χωριό της Λαφιώνας άρχισε να αποχαιρετά αρκετά μέλη του,  πρώτα στις Ηνωμένες Πολιτείες  και έπειτα στην Αυστραλία και την Ευρώπη.

Μέχρι τη δεκαετία του 1960, (από το 1907),  16 οικογένειες  βρίσκονταν στις ΗΠΑ με λίγες έως καμιά ελπίδα επαναπατρισμού. 

Από το 1960 μέχρι το 1970 άλλοι 31 είχαν φύγει για την Αυστραλία  και άλλοι 9 στην Ευρώπη ή αλλού. 

Σύνολο 56 οικογένειες απόδημων λαφιωνιατών. 

Αν υπολογίσουμε και την αιμοραγία της εσωτερικής μετανάστευσης προς τις δυο μεγάλες  πόλεις, αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε τον σημερινό αποδεκατισμό του χωριού.  

---

Αναμνήσεις της μητέρας του για την παλιά Λαφιώνα προσθέτει στο κείμενο ο Κίμων Χιωτέλλης .
Τα νούμερα των απόδημων Λαφιωνιατών είναι από το Μητρώο Αποδήμων Κοινότητος Λαφιώνος.