Λαφιώνα ή Λαθιώνα
(Κώδικας, 3η δημοσίευση)
Μερικές σκέψεις για το όνομα του χωριού με αφορμή τις αναφορές του Κώδικα στο θέμα.
Α. ΑΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ
1. Το όνομα του χωριού για πρώτη φορά στην ιστορία της Λέσβου βρίσκεται σε Οθωμανικά κρατικά έγγραφα (Tapu Tahrir Defter 264, 598) του 1548 για φορολογική χρήση και αναφέρει την ύπαρξη στο χωριό 83 χριστιανικών οικογενειών (δηλαδή λίγο λιγότερους από 500 κατοίκους) και αναφέρει και τους δυο ελαιόμυλους του χωριού, όπως και τα σιτηρά ως κύρια παραγωγή.
Είναι στην παλαιοθωμανική γραφή και δεν μπορούμε να μιλήσουμε για τον τρόπο γραφής του και την ορθογραφία που χρησιμοποιείται.
Σε παρόμοια έγγραφα επαναλαμβάνεται στα έτη 1581 και 1899 (Lafyona karyesinin hulasasι).
2. Η αναφορά του χωριού σε ελληνικό έγγραφο γίνεται στην περιγραφή της Μητρόπολης Μηθύμνης από τον μητροπολίτη Γαβριήλ στο έτος 1620, με το όνομα "Λαθιόνας".
3. Μια άλλη πηγή για το όνομα μπορούμε να θεωρήσουμε την κτητορική επιγραφή στο υπέρθυρο του Αγίου Γεωργίου στο ρούδι, όπου μετά τα ονόματα όσων συνέβαλαν στην ανέγερση του ναϊδρίου, αναγράφεται: Λαθιών 1885.
4. Ακόμα έχουμε τις καταγραφές του Σταυράκη Αναγνώστου :
Λαθιών : κατοικουμένη υπό χριστιανών, ίσως ως εις κεκρυμμένον τόπον κειμένη, (Η Λεσβιάς Ωδή ) .
Β. ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ
Στον εκκλησιαστικό κώδικα του χωριού, το όνομα αναγράφεται τόσες φορές όσες σχεδόν και οι πράξεις που γράφτηκαν στους δυο τόμους του, για τα προικοσύμφωνα τις διαθήκες, τα δωρητήρια κλπ.
Είναι στην παλαιοθωμανική γραφή και δεν μπορούμε να μιλήσουμε για τον τρόπο γραφής του και την ορθογραφία που χρησιμοποιείται.
Σε παρόμοια έγγραφα επαναλαμβάνεται στα έτη 1581 και 1899 (Lafyona karyesinin hulasasι).
2. Η αναφορά του χωριού σε ελληνικό έγγραφο γίνεται στην περιγραφή της Μητρόπολης Μηθύμνης από τον μητροπολίτη Γαβριήλ στο έτος 1620, με το όνομα "Λαθιόνας".
3. Μια άλλη πηγή για το όνομα μπορούμε να θεωρήσουμε την κτητορική επιγραφή στο υπέρθυρο του Αγίου Γεωργίου στο ρούδι, όπου μετά τα ονόματα όσων συνέβαλαν στην ανέγερση του ναϊδρίου, αναγράφεται: Λαθιών 1885.
4. Ακόμα έχουμε τις καταγραφές του Σταυράκη Αναγνώστου :
Λαθιών : κατοικουμένη υπό χριστιανών, ίσως ως εις κεκρυμμένον τόπον κειμένη, (Η Λεσβιάς Ωδή ) .
Β. ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ
Στον εκκλησιαστικό κώδικα του χωριού, το όνομα αναγράφεται τόσες φορές όσες σχεδόν και οι πράξεις που γράφτηκαν στους δυο τόμους του, για τα προικοσύμφωνα τις διαθήκες, τα δωρητήρια κλπ.
Μετρήθηκε η αναγραφή ως Λαθιώνα (λαθιώνα. λαθιών, Λαθιώνι) 98 φορές και ως Λαφιώνα (λαφιών, λαφιώνος, λαφγιόνα κλπ) άλλες 80.
Από το 1863 μέχρι το 1905 υπερτερεί το Θ.
Αμέσως μετά όμως αρχίζει να αυξάνει το Φ, για να μονιμοποιηθεί στην εποχή της απελευθέρωσης (1912) και μετά.
 |
| Απριλίου 7, Τή 1866 λαθιών! |
Από την σποραδική εμφάνιση του ενός και του άλλου τύπου του ονόματος με το θ ή το φ, φαίνεται, ότι δεν υπάρχει κάποιος κανόνας ή και δεν ενοχλεί η διαφορά.
Οι ιερείς και οι δημογέροντες ανάλογα με τη μόρφωση που διέθεταν, έγραφαν και το όνομα του χωριού και πρόσεχαν ή δεν πρόσεχαν καθόλου τη διαφορά και την ορθογραφία.
Και βέβαια, να μην παραθεωρούμε την πολύ σημαντική προφορική παράδοση του χωριού, που τείνει να ξεχαστεί, κατά την οποία οι παλιότεροι κάτοικοι και τα γύρω χωριά (Πέτρα Στύψη, Σκουτάρος) μας ονόμαζαν Λαθιώνα και λαθιωνιάτες και μας ονομάζουν ακόμη.
Και βέβαια, να μην παραθεωρούμε την πολύ σημαντική προφορική παράδοση του χωριού, που τείνει να ξεχαστεί, κατά την οποία οι παλιότεροι κάτοικοι και τα γύρω χωριά (Πέτρα Στύψη, Σκουτάρος) μας ονόμαζαν Λαθιώνα και λαθιωνιάτες και μας ονομάζουν ακόμη.
Συμπέρασμα:
Το όνομα του χωριού σύμφωνα με τα περισσότερα στοιχεία που μας έρχονται από το κοντινό μας παρελθόν, ήταν Λαθιώνα και η σημασία της λέξης είναι άγνωστη, αν και μπορούμε να δεχτούμε την υπόθεση που κάνει πρώτος ο Σταυράκης Αναγνώστου (1850), ότι ονομάστηκε έτσι το χωριό από το αρχαίο ρήμα λανθάνω= διαφεύγω της προσοχής, επειδή η τοποθεσία του είναι κρυμμένη, δεν φαίνεται εύκολα.
Σήμερα μετά την παραφθορά του θ και αντικατάσταση με φ , το όνομα κατέληξε στο Λαφιώνα .
Σίγουρα όλες αυτές οι λεπτομέρειες δεν αποτελούν πρόβλημα αλλά είναι στοιχεία που συμπληρώνουν ή θα συμπληρώσουν κάποια στιγμή τη μικρή ιστορία του χωριού μας.
Ένα άλλο θέμα που αφορά το όνομα του χωριού είναι το γένος!
Το όνομα Λαθιώνα ή Λαφιώνα είναι γένους θηλυκού, όπως το θεωρούμε εμείς οι κάτοικοί της εδώ και δεκαετίες ή αρσενικό, όπως θέλουν να επιβάλουν οι δημόσιες υπηρεσίες της Μυτιλήνης;
Έχουμε κάποιο στοιχείο υπέρ της μιας ή της άλλης περίπτωσης;
(Μέχρι το επόμενο άρθρο, αν έχει κάποιος γνώμη, ας μας τη στείλει).
Το όνομα του χωριού σύμφωνα με τα περισσότερα στοιχεία που μας έρχονται από το κοντινό μας παρελθόν, ήταν Λαθιώνα και η σημασία της λέξης είναι άγνωστη, αν και μπορούμε να δεχτούμε την υπόθεση που κάνει πρώτος ο Σταυράκης Αναγνώστου (1850), ότι ονομάστηκε έτσι το χωριό από το αρχαίο ρήμα λανθάνω= διαφεύγω της προσοχής, επειδή η τοποθεσία του είναι κρυμμένη, δεν φαίνεται εύκολα.
Σήμερα μετά την παραφθορά του θ και αντικατάσταση με φ , το όνομα κατέληξε στο Λαφιώνα .
Σίγουρα όλες αυτές οι λεπτομέρειες δεν αποτελούν πρόβλημα αλλά είναι στοιχεία που συμπληρώνουν ή θα συμπληρώσουν κάποια στιγμή τη μικρή ιστορία του χωριού μας.
Ένα άλλο θέμα που αφορά το όνομα του χωριού είναι το γένος!
Το όνομα Λαθιώνα ή Λαφιώνα είναι γένους θηλυκού, όπως το θεωρούμε εμείς οι κάτοικοί της εδώ και δεκαετίες ή αρσενικό, όπως θέλουν να επιβάλουν οι δημόσιες υπηρεσίες της Μυτιλήνης;
Έχουμε κάποιο στοιχείο υπέρ της μιας ή της άλλης περίπτωσης;
(Μέχρι το επόμενο άρθρο, αν έχει κάποιος γνώμη, ας μας τη στείλει).
