Ο Χώρος και ο χρόνος

Η Λαφιώνα χτίστηκε εκμεταλλευόμενη ένα κάθισμα του υψώματος Ρούδι και αναπτύχθηκε μέσα στη ζώνη με τις βελανιδιές[1] που φύτρωναν μετά τα πεύκα των κορυφών και πριν τον ελαιώνα που κατεβαίνει στον κάμπο. 

Ο κατοικημένος χώρος,  βλέποντάς τον από τον Άγιο Γεώργιο, σχηματίζει ένα σπασμένο Δ, με κορυφή στο δημοτικό σχολειό και τις άλλες άκρες προς τα βόρεια στο σπίτι του Βουλγαρέλλη και προς το νοτιά  στο σπίτι της Βιβής Αχουλιά. 

Η εικόνα της Λαφιώνας από μακριά δείχνει ένα καινούριο χωριό με τις φροντισμένες του στέγες και τα ανακαινισμένα του σπίτια. Αλλά και από κοντά η εικόνα είναι όμορφη, με τις πέτρινες κατασκευές, σπίτια και καταστήματα το ένα συνταιριασμένο με το διπλανό του, τους πλακόστρωτους δρόμους, πλαισιούμενη και από την απαράμιλλη θέα προς το επίνειο, την Πέτρα, τον Μόλυβο, τη θάλασσα μέχρι τις παλιές πατρίδες της Ανατολής. 
Από τις εκατόν εβδομήντα σχεδόν κατοικίες, μόνο οι πενήντα κατοικούνται πλέον, οι δε υπόλοιπες ανοίγουν το καλοκαίρι με την επάνοδο των αποδήμων.

Πρώτα βελανιδιές και πεύκα ύστερα οι ελιές κι ο κάμπος.

Κλιματικά η περιοχή είναι ψυχρή τον χειμώνα, και το υψόμετρο των 250 μ. περίπου από τη μια ευνοεί ελαφρές χιονοπτώσεις και παγετούς από την άλλη όμως δεν έχει την υγρασία των παράλιων περιοχών, τα δε καλοκαίρια το κλίμα επηρεάζεται από τη δροσιά των πευκόφυτων υψωμάτων Ρούδι και Σκοτεινού για ένα ήπιο θέρος.

                                           Η ζώνη της βελανιδιάς κάτω απ΄το Σκοτεινό.

Στο ρούδι

Σκοτεινό

                                                   Βελανιδιά και κισσός σε εναγκαλισμό.

                                                         Η ανατολική πλευρά του χωριού

                 Η Λαφιώνα, οι δίδυμοι λόφοι της, η θέα στη θάλασσα. (φωτό Γ. Παπαδόπουλου)

Η Λαφιώνα δεν ήταν πάντα στη σημερινή της θέση.

Από τα πρωτοβυζαντινά τουλάχιστον χρόνια, που θεωρείται ότι υπήρχε, δηλ. γύρω στο 500 (σύμφωνα με τρεις μελετητές), βρισκόταν πιο βόρεια .

Η προηγούμενη Λαφιώνα βρισκόταν γύρω από τον Άγιο Ιωάννη Πρόδρομο, όπου ανιχνεύονται πολλά απομεινάρια κατοίκησης με πλούσια κεραμική και θεμέλια κτισμάτων.

Η δε παλαιότερη και ίσως πρώτη από όλες, ήταν αυτή στη θέση της κοιλάδας του Τεκέ στα ερείπια του Αγίου Αλεξάνδρου.

Στη σημερινή θέση της δεν έχουν βρεθεί ποτέ και σε καμιά περίπτωση παλαιότερα κτίσματα ευρήματα παντός είδους, όπως συμβαίνει στις δυο προηγουμένως αναφερθείσες θέσεις. Έτσι δεν έχει ασχοληθεί ακόμα κανείς για τη χρονολόγηση της τωρινής της θέσης.

ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Από την προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα αρχείο των παλαιότερων φωτογραφιών που υπάρχουν ακόμη στο χωριό, με τους ανθρώπους που πέρασαν απ΄τα χώματα που πατούμε εμείς οι σημερινοί, είτε με την δημοσίευσή τους στο διαδίκτυο είτε με την φωτογράφιση από τα σπίτια που ανοίγουν το καλοκαίρι, βρέθηκαν αρκετές φωτογραφίες λαφιωνιατών και αρκετά παλιές, με παλαιότερη αυτή του 1895.
Αυτό που δεν βρέθηκε είναι φωτογραφία τοπίου, που να μας δείχνει εικόνα του χωριού που είχε πριν το 1950.

 Φωτο, Μια από τις λίγες φωτογραφίες και σχετικά πρόσφατη, της δεκαετίας 1950; επάνω στη δεξαμενή, «στο τεπόζιτο», που πρόκειται για φωτογράφιση συμπεθέρων μετά τον αρραβώνα του Ανέστη Αυγερινού. Φαίνονται από δεξιά δυο σπίτια της γειτονιάς «Άμμος» και από αριστερά τουλάχιστον άλλα δύο από το «Σπυρί». (Από την οικογένεια Ηρώς Κουτζαπαναγιώτη) 

                          Από την οικ. Τουλουμτζή. Κοιτάζοντας το σχολείο, πίσω τους το χωριό (1960;)

Πάντα υπάρχουν ελπίδες να βρεθούν κι άλλες φωτογραφίες. Έτσι, από τη θέση αυτή και με την ευκαιρία, να παρακαλέσω  αυτούς που δεν άνοιξαν τις οικογενειακές αναμνήσεις τους ακόμη, να το κάνουν για τη Λαφιώνα και την αιωνιότητα!  

---

[1] Η ζώνη της βελανιδιάς που έχει πλέον λατομηθεί μια που δεν έχει ο καρπός της οικονομικό ενδιαφέρον, φαίνεται έντονα από το ύψος του Αϊ Γιάννη του Πρόδρομου, σε όλη την περιοχή Καυκάρια και κάτω από το χωριό στη «Χαρατσιά» μα και στη μέση του Σκοτεινού πριν αρχίσει ο ελαιώνας.   Όπως και άλλα χωριά στη δυτική Λέσβο έτσι και στη Λαφιώνα γινόταν η συλλογή του καρπού της βελανιδιάς και η εμπορία του. Στο αρχείο της Εκκλησίας μας υπάρχουν αρκετές αναφορές για πώληση βελανιδιού και έσοδα για την ενορία τα έτη 1905- 1907. Μεταπώληση βελανιδιού έκαναν ο Παρασκ. Αχουλιάς και ο Βασ. Μαραγγός. Η τελευταία βελανιδιά εντός του χωριού ήταν αυτή της Αγίας Παρασκευής που γερασμένη έπεσε μεγαλοπρεπώς τη δεκαετία του 1950. Λέγεται ότι τα βελανίδια της ήσαν βρώσιμα με την γεύση του κάστανου.