Η ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΗ ΛΑΦΙΩΝΑ

Η Δημογεροντία   

 Η Δημογεροντία της Λαφιώνας που υπογράφει και επικυρώνει τα προικώα και τις άλλες πράξεις του Κώδικα, είναι το όργανο της τοπικής αυτοδιοίκησης  των χρόνων εκείνων υπό οθωμανική διοίκηση,  όπως και σε κάθε χωριό.
Από το 1839 και τις μεταρρυθμίσεις της Οθωμανικής αυτοκρατορίας με το Τανζιμάτ, για ισότητα όλων των υπηκόων, χωρίς διάκριση, η αρχή της Δημογεροντίας καθιερώνεται ως επίσημος θεσμός του οθωμανικού κράτους.[1]
      Η Δημογεροντία της Λαφιώνας δίνει λόγο στον καϊμακάμη του καζά του Μολύβου (επαρχία), που με τη σειρά του ο καζάς δίνει λόγο στον μουτεσαρίφη του σαντζακιού της Μυτιλήνης( Διοικ. Περιφέρεια).
Η Δημογεροντία λέγεται και Επιτροπή, που θα καταλήξει με τον καιρό σε συμβούλιο της Χριστιανικής Κοινότητας.
     Αυτό λοιπόν το συμβούλιο εκλέγεται κάθε χρόνο τον μήνα Μάρτιο από συνέλευση και ψηφοφορία. Εκλέκτορες είναι οι πολίτες που πληρώνουν ετήσιο φόρο, πάνω από 200 γρόσια. Ψηφίζουν όμως και οι εκπρόσωποι συντεχνιών (eşnaf) [2]. Μπορεί κάποιος να εκλεγεί μόνο δυο φορές. Στη δημογεροντία συμμετέχει ο ιερέας ή ο ιμάμης της κοινότητας.
Επικεφαλής του συμβουλίου ήταν δυο μουχτάρηδες (muhtar), που κρατούσε ο καθένας και σφραγίδα (εικόνα) σε δαχτυλίδι, για να επικυρώνουν ή επισημοποιούν τις πράξεις στον Κώδικα.
Για κάθε συμβολαιογραφική πράξη που υπέγραφε η Δημογεροντία, γινόταν χρηματική παρακράτηση υπέρ της κοινότητας, κοινωφελών σκοπών, ιδρυμάτων ή σχολείων[3].

 Στη Λαφιώνα δεν θα περίμενε κανείς να εφαρμοστεί επακριβώς το γράμμα του νόμου, στο θέμα της εναλλαγής προσώπων στη Δημογεροντία. Έτσι βλέπουμε τους ίδιους να υπογράφουν ως δημογέροντες για πολλά χρόνια.

Ο Σάββας Αθανάσης υπογράφει ως δημογέροντας  για 12 χρόνια, από το 1864 μέχρι το 1876 ανελλιπώς. 
Τα ονόματα που συναντούμε στις ετήσιες Δημογεροντίες στον  Κώδικα, με βάση την χρονολογία που παρουσιάζονται στα πράγματα, είναι:

Σάββας Αθανάσης - Γρηγόρης Ελευθερίου               1864

Δημήτριος Γαροφάλου - Κράλλης  Ελευθέριος        1864

Βαγής Βασιλείου - Δημήτρης Κ. Βαλτάς                  1866

Πανταζής Δημήτρης -  Γεώργιος Παναγιώτου         1869

Ελευθέριος Δημητρίου -  Πανταζής Σάββας             1895

Δημήτριος Καπιωτέλλης - Ελευθ. Βάμμου               1901

Θεοφάνης Κ. Βαλτάνης - Μιλτιάδης Χαραλάμπη   1904

Ν. Κωνσταντίνου -  Στυλιανός Καρά Μαλλής          1905 

Βασίλειος Παπαδάκης - Θεοφάνης Βαγής                1906

Σταυράκης Γελαγώτης                                               1907

                                                                                                  

Και οι τελευταίοι δημογέροντες της Λαφιώνας

 1908

Σάββας Προκοπίου-         
Ευρυβιάδης Β. Κουτζαπαναγιώτης  
Ιωάννης Βασιλείου
Θεοφάνης Βασιλείου
Πέτρος Μεϊμάρης

1909

Σάββας Προκοπίου- Χατζής Ελευθέρης                  
Φώτιος Βασιλείου

1910

Ευριβιάδης Β. Κουτζαπαναγιώτης                           
Θεοφάνης Β. Βασιλείου
Σάββας Προκοπίου
Μιχαλάκης Σταύρου

                                        1911     

Θεοφάνης Βασιλείου                                              
Μιχαήλ Παπάζογλου                                                                         

Χρυσόστομος Ανδριώτης από τους τελευταίους Δημογέροντες          Απρίλιος-Ιούλιος        1913               Χρυσόστομος Ανδριώτου                      Αλέξ. Γαβριήλ Κράλογλου

                                                                     
                                       
     

---

[1] Υπήρχε Δημογεροντία και πριν το Τανζιμάτ, ως τοπικός διοικητικός παράγοντας του καταμερισμού της είσπραξης και καταβολής του φόρου στο Οθωμανικό κράτος. Η λειτουργία τους ως τοπικοί άρχοντες ήταν άτυπη. Η επιλογή τους γινόταν από το σώμα των προκρίτων κατ’ έτος.
Οι πρώτες εκλογές Δημογεροντίας ως όργανο αυτοδιοίκησης θα γίνουν το 1864, ημερομηνία που συμπίπτει με την αρχή των καταγραφών στον Εκκλ. Κώδικα της Λαφιώνας.

[2] Αναγνώστου Στρατής, «Ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 και ο αντίκτυπος του στη Λέσβο» Μυτιλήνη 1997.

[3] Στη Μυτιλήνη, αναφέρει η Ευρυδίκη Σιφναίου, για το 1840, κρατούσαν 40 γρόσια για κάθε διαθήκη και το 1877 από 40-100 γρόσια, εάν η ονομαστική αξία των ακινήτων ήταν μεταξύ 500 και 5000 γροσίων

Η ΚΟΙΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΤΡΑ

Το 1913 είναι η τελευταία χρονιά που καταχωρούνται στον Κώδικα (τ.2 ) πράξεις και μάλιστα η πράξη στη σελίδα 109.
Η δημογεροντία έχει λιγότερες υπογραφές σε κάθε πράξη και θα γίνουν δύο σταδιακά. Περισσότερες υπογραφές ανήκουν στο σώμα που λέγεται «Επιτροπή», που στην ουσία είναι τα μέλη της Δημογεροντίας και πληθαίνουν οι υπογραφές των μαρτύρων κάθε πράξης.
Με την απελευθέρωση της Βόρειας Λέσβου το Δεκέμβριο του 1912 και την οργάνωση της ελληνικής τοπικής αυτοδιοίκησης τα πράγματα αρχίζουν να αλλάζουν.
Ο Εκκλησιαστικός Κώδικας θα παραμένει στην Εκκλησία του χωριού χωρίς να χρησιμοποιείται.
Στη γειτονιά μας από το 1909 έχει ήδη εγκριθεί από την οθωμανική διοίκηση η σύσταση Δήμου για το χωριό  Πέτρα, όπου θα υπάγεται και η Λαφιώνα. Αυτός ο Δήμος  θα διατηρηθεί μέχρι και το 1916 παράλληλα με τη Δημογεροντία.
Η τοπική διοίκηση θα διενεργείται συνολικά για τη Λαφιώνα, την Πέτρα, το Πετρί και την Αχιλλιοπηγάδα, από την Κοινότητα Πέτρας.
Ως Ελληνική Κοινότητα θα οριστεί η Πέτρα από τον Μάιο του 1918 με Βασιλικό διάταγμα, στην οποία θα περιλαμβάνεται το Πετρί, ο οικισμός  Αχιλλιοπηγάδας και η Λαφιώνα.

Η ΠΡΩΤΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΛΑΦΙΩΝΑΣ

Το 1919 με  Βασιλικό Διάταγμα της 14ης Αυγούστου, η Λαφιώνα θα αποσπαστεί από την Πέτρα με την οποία αποτελούσε ενιαία Κοινότητα και θα αποτελέσει ανεξάρτητη Κοινότητα (με το ΦΕΚ Α. 118/19.8.1919: περί αναγνωρίσεως Κοινοτήτων εν τω νομώ Λέσβου). Η Κοινότητα της Λαφιώνας άρχισε τη νέα ιστορία της, μετά τον θεσμό της δημογεροντίας στην 1^η Συνεδρίαση του Συμβουλίου της, στις 16 Οκτωβρίου 1919[1].
Μια περίοδος  που θα τελειώσει 75 χρόνια μετά, όταν θα ενταχθεί στον Καποδιστριακό Δήμο Πέτρας το 1994.

Η σύνθεση του Κοινοτικού Συμβουλίου ήταν:

Γ.Ε Παπαδάκης και  Ανδρονίκη  1921

Πρόεδρος: Γεώργιος Ε. Παπαδάκης.[2]
Μέλη: Νικόλαος Χατζηελευθερίου-Θεοφάνης Βαγής-Αλέξανδρος Γ. Κράλογλου
Σε αυτή την πρώτη συνεδρίαση ψηφίστηκε δια μυστικής ψηφοφορίας ως αντιπρόεδρος ο Ν. Χατζηελευθερίου, έγινε ανάθεση καθηκόντων Γραμματέα στο δάσκαλο της Κοινότητας Ιωάννη Τυρίμο με μηνιαία αποζημίωση 25 δρχ. και διορίστηκε κλητήρας της Κοινότητας ο αγροφύλακας Αντιφών Γεωργίου[3] με αποζημίωση 20 δρχ. μηνιαίως, μια που δεν δέχτηκαν τη θέση οι νεοαπολυόμενοι στρατιώτες του χωριού στους οποίους έγινε πρόταση.

Με τις επόμενες συνεδριάσεις 1) ενοικιάζονται τα βοσκοτόπια της Κοινότητας Ρούδι και Σκοτεινό με πλειοδοτικό διαγωνισμό στον πλειοδότη Γ. Δ. Ράλλη, 2) αποφασίζεται κατόπιν εντολής της Νομαρχίας η κατάρτιση Γενικού Μητρώου των κατοίκων και 3) προγραμματίζεται η λιθόστρωση της οδού από τον ελαιόμυλο μέχρι τη Μεσαία βρύση (στο κατάστημα Θεοφάνη Β. Βασιλείου;).

---

[1] 1^ο Βιβλίο Αποφάσεων ΚΣ Λαφιώνας. Αρχείο Κοινότητας Λαφιώνας.

[2] Είναι το ένα εκ των δυο αρρένων τέκνων του παπά Ευστρατίου του Ανδρέου, ο άλλος είναι ο Βασίλειος και υπογράφουν και οι δύο με επώνυμο «Παπαδάκης». Ο πρόεδρος Γεώργιος Παπαδάκης, ήταν ένας έξυπνος τολμηρός και μορφωμένος δάσκαλος, που εργάστηκε στα παράλια της Μικρασίας πιθανόν στις Κυδωνίες αλλά και στη Λαφιώνα. Υπάρχει προικοσύμφωνο αρραβώνα του στον 1^ο τ. του Κώδικα με την εκ Πέτρας Δωροθέα Αντωνίου, που δεν τελεσφόρησε εξ αιτίας του, όπως μαρτυρούν τα δισέγγονά του αδελφού του Βασιλείου σήμερα. Τα τελευταία του χρόνια τα πέρασε στη Λαφιώνα με τη σύζυγό του Ανδρονίκη Παπαδοπούλου εξ  Ανεμώτιας. (Στη φωτογραφία το ζεύγος). 

[3] Χατζηγεωργίου αργότερα. Πρόγονος του Σταύρου, του Παρασκευά και του σημερινού Σταύρου Χατζηγεωργίου. 

Ο Άι Γιάννης ο Πρόδρομος

φωτό.  Μ. Θαλασσινού

Ένα ξωκκλήσι της Λαφιώνας που βρίσκεται κρυμμένο στο βελανιδοδάσος βορειοδυτικά του χωριού στη μέση της διαδρομής μεταξύ των άλλων δύο προσκυνημάτων.
  
Το χαρακτηριστικό του τοπίου είναι οι βελανιδιές, που χωρίζουν τα πεύκα του υψώματος Ρούδι από τον ελαιώνα που αρχίζει λίγο πιο κάτω για να χυθεί στον κάμπο και οι όγκοι των βράχων που βρίσκονται γύρω του.
Αλλά και η θέα προς τον κάμπο της Πέτρας, που από εκεί και προς τον άγιο Αλέξανδρο τη ματιά μας την κλέβει η ανοιχτωσιά προς τη θάλασσα και το παραθαλάσσιο τοπίο μέχρι την Άναξο.
 Αρκετές πηγές νερού βρίσκονται στην περιοχή, που σε προηγούμενη εποχή είχε χρησιμοποιήσει το χωριό. Μία από αυτές βρίσκεται στους βράχους κάτω από τις γνώστες συκαμινιές του άι Γιάννη, ενώ πιο πέρα είναι το κρούσταλλο μέσα σε ιδιοκτησία.

Οι κάτοικοι του χωριού τον γιορτάζουν στο τέλος Αυγούστου στη μνήμη του Αποκεφαλισμού του Ιωάννη όπως εορτάζει η Εκκλησία, και ανεβαίνουν το πρωί για τη λειτουργία και μετά τον καφέ στο πλάτωμα μπροστά στο μικρό του κτίσμα.

Πρόκειται για μικρό τετράγωνο  μονόχωρο εκκλησάκι με τετράριχτη κεραμοσκεπή.
Στο εσωτερικό του, που είναι ένα σκαλοπάτι βαθύτερο από τον εξωτερικό χώρο, βρίσκονται βυζαντινά αρχιτεκτονικά μέλη, για τα οποία εικάζεται να ανήκουν σε άγνωστο αρχαιότερο κτίσμα της θέσης αυτής.

Πιθανότερο είναι να μεταφέρθηκαν κάποια στιγμή από τα απομεινάρια του αρχαιολογικού χώρου του Αγ. Αλεξάνδρου, όπως υποθέτει αρχαιολόγος της ανασκαφής εκεί.
Οι προγονοί μας φρόντισαν να ενοποιήσουν τα προσκυνήματα του χωριού.

Οι μουριές ή ασκαμνιές όπως τις θυμούνται οι παλιοί ανάμεσα σε όγκους βράχων, είναι μια από τις αναμνήσεις που συνδέονταν με το τέλος του σχολειού και την αρχή του καλοκαιριού.
Ανεβαίναμε πάνω στα βράχια και μαζεύαμε τα γινομένα ξινόγλυκα μαύρα μούρα, που έβαφαν τα χέρια και τα ρούχα μας. Κάναμε φυσικές σακούλες με το ράψιμο δυο φύλλων της μουριάς και τη γεμίζαμε με τα ευαίσθητα μούρα για να τα μεταφέρουμε.
Είχαν ιδιαίτερη γεύση και σημασία για μας.

Πριν τις μουριές το μέτρημα του ύψους μας στο βράχο που σηματοδοτούσε την είσοδο στην εφηβεία.
Μονοπάτια που θυμίζουν πολλά και είναι ακόμα βατά αλλά για πόσο ακόμα μια που έχει γίνει ο αγροτικός δρόμος και διευκολύνει στην περιοχή την πρόσβαση με αυτοκίνητο, με τις ανάλογες βέβαια επιπτώσεις στο οικοσύστημα.

  

Το χωριό από τη θέση του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου της Λαφιώνας.
Συνδυασμός πεύκου και βελανιδιάς στην περιοχή.

Την περιοχή περιδιαβαίνουν αρκετοί τουρίστες από την άνοιξη μέχρι και το φθινόπωρο.
Είναι παρήγορο ότι έχει φροντιστεί το εσωτερικό και ο γύρω χώρος του εξωκκλησίου αρκετά.

Απόδειξη γι' αυτό η παρακάτω φωτογραφία από το τετράδιο εγγραφής ονομάτων μνημοσύνου.

Ένας Σκανδιναβός ζητά να μνημονευτεί. 

Ελπίζουμε να το κάνει ο επόμενος ιερέας που θα περάσει, όπως και να μνημονεύσει όλες τις γενιές, που πέρασαν από τον άγιο και άγγιξαν τους βράχους και τις μουριές του.  

Παραχωρητήριο προς την Εκκλησία, «μνήμης αϊδίου ένεκεν».

Κώδικας, σελίδα 60, τόμος 2.

Πράξη παραχώρησης περιουσιακών στοιχείων προς την Εκκλησία της κοινότητας, με κίνητρο θρησκευτικό αλλά και εθνικό-πατριωτικό, όπως φαίνεται από την περιγραφή του γραφέα, καλού γνώστη της γλώσσας, αν κρίνουμε τη σύνταξη της πολύ μεγάλης προτάσεως που περιλαμβάνει σχεδόν όλη την πράξη.
Ο δωρητής είναι κάποιος από την οικογένεια Καζαμία, παλιά αλλά ολιγομελή οικογένεια του χωριού, με γνωστούς σε μας δύο προπάτορες Καζαμία, 1) του Βασιλείου (γεν.1880) από τον οποίο σώζονται μέχρι σήμερα δύο απόγονοι τρίτης γενιάς στην περιοχή της Καλλονής, και 2) του Γεωργίου (;), από τον οποίο κατάγεται ο εν λόγω δωρητής.
Χαρίζει στην Εκκλησία, έχοντας κατά νουν τους ενορίτες, την περιουσία της αποθανούσης συζύγου του Αμερισούδας (αδελφής του Χριστόδουλου Παπάζογλου γνωστού ως Τσιρέλ),  ή ό,τι από αυτήν νομίμως του ανήκει: Το σπίτι στον άνω μαχαλά και το μισό ελαιόκτημα «Βουνάρι» αλλά και οκτώ (αρ.8) ελαιόδεντρα από το άλλο μισό.
Είναι αρκετή και υπολογίσιμη περιουσία, που αφήνει ο εν λόγω Καζαμίας του χωριού στην Εκκλησία, τη στιγμή που είναι συνηθισμένο να δωρίζουν οι υπόλοιποι ένα η δυο ελαιόδενδρα, το πολύ κάποιο κτήμα.
Αυτό που εντυπωσιάζει είναι η εμμονή του δωρητή στο «συμφέρον της κοινότητος» φροντίζοντας συγχρόνως για την καλύτερη διάθεση της δωρεάς «εν ομοφροσύνη και αγάπη αδελφική» τονίζει δεν την απουσία κάθε ιδιοτέλειας και απαίτησης ένεκα της δωρεάς του.
Η δική του συμβουλή με κάθε προσοχή για αποφυγή παρεξήγησης, είναι η ευχή να «πιάσει τόπο» για το καλό των χωριανών του και η δεύτερη, να γίνει η πράξη του παράδειγμα προς μίμηση, «ευγενής άμιλλα των εγχωρίων και πατριωτών».
Και να σημειώσουμε παρεμπιπτόντως ότι, οι δωρεές στην Εκκλησία, ήταν δωρεές προς το χωριό, την κοινότητα των κατοίκων, αφού απουσιάζει Κοινότητα Διοικητική, λόγω τουρκοκρατίας.
Μνήμης ένεκεν αϊδίου, «μνημόσυνον ποιούντες» μεταγράφουμε με σεβασμό την πράξη.

Υπογράφει ο δωρητής με το όνομα και το πατρώνυμο, όπως η συνήθεια του καιρού:
Ιωάννης Γεωργίου.
Υπογράφουν οι Δημογέροντες: Β. Παπαδάκης, Σάββας Προκοπίου και Θεοφάνης Βαγής.
Τέλος ο εφημέριος ο οικονόμος Αλέξανδρος Ραπτοπουλίδης.
Λείπει η υπογραφή του επιτρόπου.
                                                                                            Μάιος του 1907 




ΟΙΚΟΓΈΝΕΙΑ ΚΑΖΑΜΊΑ


1η Γενιά

                                          Καζαμίας Γεώργιος + ;

2η Γενιά

Ιωάννης Καζαμίας του Γεωργίου + Αμερσούδα Κυριάκου Παπάζογλου, (το 1907 χήρος)
Βασίλειος Καζαμίας του Γεωργίου 1880

3η Γενιά

του Ιωάννη
Γεώργιος Ι. Καζαμίας (1903) + Χριστίνα Χαβού (1909), Στύψη

του Βασιλείου
Γεώργιος Β. Καζαμίας(1919) + Σουσάνα Φασίτη (1929)
Δημήτριος Β. Καζαμίας (1922)  εξαφανισμένος στον ανταρτοπόλεμο.

4η Γενιά

του Γεωργίου

Δημήτριος Γ. Καζαμίας
Καλλιόπη Γ. Καζαμία.

και συνεχίζεται...

Γενεαλογίες

 ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΕΣ ΤΗΣ ΛΑΦΙΩΝΑΣ

Μετά  την ανάγνωση των δυο τόμων του Κώδικα της Εκκλησίας μας και έναν πρώτο συσχετισμό των ονομάτων των κατοίκων, με το παλαιότερο Μητρώο της Κοινότητας, έρχονται αμέσως κάποια πρώτα σχόλια και παρατηρήσεις, που αργότερα θα γίνουν συμπεράσματα για ένα μέρος της Ιστορίας του χωριού. 

Η παλαιότερη χρονολογία στον Κώδικα είναι το 1814 και αφορά σημείωση δοσοληψιών πιθανόν της Εκκλησίας με τους κατοίκους του χωριού.
Οι πρώτοι κάτοικοι που αναφέρονται να συνάπτουν αρραβώνα είναι το 1864.

Τον προηγούμενο μόλις χρόνο το 1863 ο Μητροπολίτης Μηθύμνης Αγαθάγγελος, παρέδιδε τον νεαρό τόμο με τις συμβουλές να καταγράφονται σε αυτόν όλες οι συμφωνίες μνηστείας και προίκας.
Ακόμα πιο πίσω στον χρόνο πηγαίνουν μόνο τα μητρώα της κοινότητας, που γράφτηκαν αρχικά  (πιθανόν) στην Πέτρα, όπου ανήκε η Λαφιώνα σε κοινό Δήμο επί τουρκοκρατίας , από το 1909.
Και θα συνεχίστηκαν οι καταγραφές στην πρώτη Κοινότητα της Λαφιώνας από το 1919, όταν για πρώτη φορά θα αποτελέσει ιδιαίτερη κοινότητα.

Εκεί στο παλαιότερο Μητρώο βρίσκουμε τον παλαιότερα καταγεγραμμένο Λαφιωνιάτη, που είναι ο:
1) Θεοφάνης Βαλδάνης του Δημητρίου γεννημένος το 1851. Πριν από αυτόν δεν έχουμε καταγεγραμμένο ονομαστικά άλλον κάτοικο.
Μετά από αυτόν οι:

2) Ψαρόπουλος Ιωάννης το 1853, πρόγονος των δυο συνώνυμων οικογενειών του χωριού Δημητρίου και Αχιλλέα Ψαρόπουλου.

3) Ευστράτιος Καλατζής γεννημένος το 1854.

4) Το 1855 γεννήθηκε ο Βασίλειος Βούλγαρης του Κομνηνάκη, χτίστης και πρόγονος των οικογενειών Βουλγαρέλλη.

Το 1855 επίσης, γεννιέται ο Παναγιώτης Κοντός του Σταμάτη και της Νερατζιάς, που μαζί με τη Χριστούδα Μίχου θα αποκτήσουν τις:
Ραλλιά (αργότερα σύζυγο του Μαστραντώνη)
Παρθένα (σύζυγο του Θεοδόσιου Πισκιτζή) και την
Αφθονία που παντρεύτηκε στη Στύψη.

5) Το 1856 γεννιέται η Κυριακούλα, η μια από τις δυο κόρες του Αντώνιου Αγγελόγλου, που θα παντρευτεί τον Δημήτριο Σάπατο και θα αποκτήσουν
τον Χριστόδουλο,( πατέρα της Καλλιρόης και της Φωτώς),
γιαγιά της Παρθένας Αλ. Βατάλη , αργότερα σύζυγο του Ιωάννη Λαδά,
και της Μυρσίνης  που θα παντρευτεί στην Πέτρα. Ίσως να υπάρχει και συνέχεια.

6) Το 1858 γεννιέται ο Στυλιανός Καράμαλλης, πρόγονος όλων των οικογενειών Καράμαλλη.

7) Το 1860 γεννιέται ο Κλεάνθης Αχουλιάς, πρόγονος διαφόρων Αχουλιάδων του χωριού,
  
8) και το 1862 γεννιέται ο Ιγνάτιος Αχουλιάς του Γεωργίου, πρόγονος, πιθανόν, των υπόλοιπων ομώνυμων οικογενειών των καιρών μας.

9) Το 1867 γεννιέται ο Στεφανής Κουτζαπαναγιώτης του Αντώνη, εξάδελφος του Ευρυβιάδη και του Τζάνου, προπατόρων των σημερινών οικογενειών με το επώνυμο Κουτζαπαναγιώτη.

10) Το 1869 γεννήθηκε η Βηθλεέμ Αριστείδη Γιαλοπούλη.

Διατρέχοντας τις οικογένειες και τις γενεαλογίες τους γίνεται φανερό ότι το επώνυμο με τις περισσότερες οικογένειες από την αρχή μέχρι το 1953, είναι το επώνυμο Αχουλιάς, με σύνολο καταγεγραμμένων οικογενειών είκοσι (20).

Το επόμενο όνομα κατά το πλήθος των οικογενειών του είναι το Λάσκαρης με δεκαέξι (16) οικογένειες.
Τρίτη οικογένεια  αυτή των Βαγήδων με δεκαπέντε (15) 

Τέταρτο στη σειρά επώνυμο  έρχεται το Παπάζογλου με δεκατρείς (13) οικογένειες.

Πέμπτο οι Κουτζαπαναγιώτηδες με δέκα (10) οικογένειες και οι υπόλοιπες, όπως φαίνονται  παρακάτω.

ΟΝΟΜΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ	ΠΛΗΘΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ (μέχρι το 1953)
Αχουλιάς	20
Λάσκαρης	16
Βασιλείου ή Βαγή	15
Παπάζογλου	13
Κουτζαπαναγιώτης	10
Καλατζής	9
Μουμτζής	6
Ανδριώτης	6
Σουβλερός	5
Γιαλοπούλης	4
Πλωμαρίτης	4

Υπάρχουν βέβαια πολλές ακόμα οικογένειες με λιγότερες συγγένειες.

Έχει ενδιαφέρον για όποιον ξέρει τη διάρθρωση του πληθυσμού του χωριού ή όποιος ενδιαφέρεται γι’ αυτό, να παρακολουθήσει την πορεία κάποιων οικογενειών μέσα στο χρόνο.
Παράδειγμα παίρνουμε τη Διαθήκη του Βαγή (όνομα)  Βασιλείου (επώνυμο) στη σελ.40 του 2^ου τ. του Κώδικα, και παρακολουθούμε τα μέλη της οικογένειάς του:              γονείς : Βαγής  Βασιλείου + Καταξινή 

Τέκνα:
1^ο Ιωάννης. Παντρεύεται την Κλεάνθη και γενούν τον Γεώργιο και τον Χριστόδουλο
2^ο Ιγνάτιος 1878, με την Ουρανία θα κάνουν τον Χριστόδουλο τον Αλέκο και τον Βαγή.
3^ο Θεοφάνης 1878, με τη Γεωργούλα Σάπατου θα κάνουν τη Δήμητρα, Κατίνα, Λεμονιά, Θεόφιλο.
4^ο Ευριδίκη 1876, με τον γιό του παπα Ευστράτιου θα κάνουν την Ηλέκτρα, τον Άγγελο ...
5^ο Βικτωρία 1886, με τον Χρυσόστομο Ανδριώτη θα κάνουν τους: Αξιοθέα, Νίκο, Αιμιλία, Κλεονίκη, Ελένη,   ....Παρασκευά και Σόλωνα.
6^ο Μαριάνθη, με τον Στυλιανό Μαλλή, που θα αποκτήσει τους:  Φωτή, Αριάδνη, Κλεάνθη…

Και από τους πρώτους δυο γιους θα προκύψουν οι εξής, που είναι πιο κοντά σε αυτούς που γνωρίσαμε οι μεγαλύτεροι:

1.Χριστόδουλος του Ιγν. + Ελένη = Ουρανία, Βλουτίνα.
2. Αλέκος του Ιγν. + Ανδρονίκη= Ευστρατία, που θα παντρευτεί τον Βαμβακά…
3. Βαγής του Ιγν. + Θεανώ Κυπαρίσση = Ιγνάτιος (Νότης) και Δέσπω (στην Πέτρα).

4. Γεώργιος του Ιωαν.+ Χαρίκλεια = Ελευθέριος Βαγής και Μαρία Βουδούρη (σήμερα).
5. Χριστόδουλος του Ιωαν.+Χριστίνα Αχουλιά = Ευστράτιος (στη Μυτιλήνη) και Χριστίνα (στην Αυστραλία).
6. Αντώνιος του Ιωαν, από δεύτερη σύζυγο, που έζησε Αθήνα.

Και η σειρές συνεχίζονται…

Τα επώνυμα είναι γνωστό ότι παράγονταν τότε από το πατρώνυμο του καθένα και πολλές φορές από την καταγωγή ή το επάγγελμα. Έτσι άλλαζαν εύκολα.

Τα παιδιά του Βαγή Βασιλείου δεν κράτησαν όλα το επώνυμο Βασιλείου αλλά μερικοί έχουν ως επώνυμο το μικρό όνομα του προπάτορα, το Βαγής.
Τα τελευταία χρόνια έχουν οριστικοποιηθεί και παραμένουν τα ίδια στη σειρά των απογόνων.
Ακόμα ένα παράδειγμα:

Το 1903 αρραβωνιάζεται η Ευρυδίκη κόρη του Βαγή Βασιλείου με τον Βασίλη γιο του παπά Ευστράτιου Ανδρέου, ιερέα του χωριού μας και της πρεσβυτέρας Παρασκευής και αντί να κρατήσει το δικό του επώνυμο(Ανδρέου), θα επικρατήσει η ιδιότητά του ως παπαδοπαίδι και θα ονομαστεί τα επόμενα χρόνια Παπαδάκι και αργότερα Βασίλειος Παπαδάκης.  Θα αποκτήσει επτά παιδιά μεταξύ των οποίων και η πάλαι ποτέ Ηλέκτρα Τουλουμτζή και ο Άγγελος Παπαδάκης, πατέρας της Θεραπείας, σήμερα Αχουλιά.

Η αρχή της Διαθήκης του Βαγή Βασιλείου

ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ

ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ ΤΗΣ ΛΑΦΙΩΝΑΣ

                                                                                                                      (Προδημοσίευση)

Από το 1864 παρουσιάζεται ο πρώτος δάσκαλος  στις πράξεις του Εκκλησιαστικού Κώδικα της Λαφιώνας.
Τις περισσότερες φορές είναι ο γραφέας σε προικοσύμφωνο αλλά και μάρτυς ή αυτός που υπογράφει αντί αγράμματων συμβαλλόμενων.
Η Λαφιώνα ανήκει στα χωριά που είχαν Δημοτικό Σχολείο το 1863, τον καιρό που ο Γεώργιος Αριστείδης, δάσκαλος  και όχι μόνο, έγραφε στη Λέσβο για την κατάσταση του νησιού και την εκπαίδευση στα χωριά της. Την εποχή που αρχίζουν οι εγγραφές στον Κώδικα.  Του ίδιου είναι και ο πίνακας:

Το 1840 ο Γ. Αριστείδης, καταλήγει στα συμπεράσματα αυτά, μετά την έρευνα που έκανε ανά τη Λέσβο.
Όπως και τα άλλα χωριά της περιοχής του Μολύβου, έχει και η Λαφιώνα δημοτικό Σχολειό με δάσκαλο για την εκπαίδευση των παιδιών της, έχει 97 οικογένειες, 241 άρρενες, κανέναν Οθωμανό.Και αναφέρεται αυτό γιατί αποτελεί άθλο για τα χρόνια εκείνα, να μπορεί μια μικρή κοινότητα, όπως της Λαφιώνας, να διατηρεί οικονομικά, έστω και υποτυπωδώς, έναν δάσκαλο και ένα σχολειό.

Οι δάσκαλοι προσλαμβάνονται από τη Δημογεροντία του χωριού και πληρώνονται για ένα χρόνο με συμβόλαιο και καθορισμένο αντίτιμο των υπηρεσιών τους.
Τον καιρό αυτό οι δάσκαλοι ήταν απόφοιτοι του Γυμνασίου και οι δασκάλες του Παρθεναγωγείου Μυτιλήνης. Λίγοι είχαν παρακολουθήσει μαθήματα στο Πανεπιστήμιο.

Σε ποιο κτίσμα γίνονταν τα μαθήματα είναι άγνωστο. Για το πρώτο κτίσμα που γνωρίζουμε στον ελαιόμυλο, κάτω από το σπίτι του Γρηγόριου Καλατζή (Γληγουρέλ), δεν γίνεται μνεία στον Κώδικα, αν και λαμβάνεται τούτος ως σημείο αναφοράς για κτήματα σε τρεις περιπτώσεις. Μπορεί να ήταν μεταγενέστερο κτίριο του Κώδικα .

Α. Ο πρώτος δάσκαλος που αναγράφεται σε προικοσύμφωνο είναι ο Δημήτριος Π. Ευστρατίου (διδάσκαλος ο νυν) το 1864, 30 Σεπτεμβρίου, στην πρώτη Πράξη, στο προικοσύμφωνο Αρ. 1 σελ. 10.
Παρακάτω στην ίδια σελ.το Νοέμβριο του 1864, αναφέρεται πάλι και υπογράφει ως Δ. Π. Ευστρατίου εξ Ανεμώτιας.
Στη 12^η σελ. τον Δεκέμβριο του 1864, μόνο με τα αρχικά Δ. Π. Σ. εξ Ανεμώτιας.

Β. Επόμενος δάσκαλος  παρουσιάζεται ως γραφέας στον 1^ο Κώδικα το 1876, 16 Αυγούστου και υπογράφει με το όνομα: ο διδάσκαλος Μιχαήλος μακρί Γιανάκης Πετριανός και γραφέας.
Την επόμενη χρονιά, το 1877, υπογράφει και εγγυάται  ένα προικοσύμφωνο το 44^ο  κάποιος  με το όνομα «ο Μιχαλάκης  Ιω.»  διδάσκαλος.
Μπορεί να είναι το ίδιο πρόσωπο με τον προηγούμενο  Μιχαήλο, διότι γράφει το χωριό ως «λαφγιόνα» όπως και ο προηγούμενος σε τρία προικοσύμφωνα .

Γ. Το 1874 έχουμε την παρουσία ενός άλλου δασκάλου από το προικοσύμφωνο της 45 σελ. τον Π. Νικολαΐδη, που υπογράφει ως γραφέας ή μάρτυς σε πολλές πράξεις.
Το προικοσύμφωνο της  56 σελ. μας πληροφορεί ότι ο δάσκαλος αυτός, θα παντρευτεί στη Λαφιώνα την Ασπασία, κόρη της Λαμπρινής Παναγιώτου και εγγονή της Νερατζούδας  Α. Κράλογλου.
Εκεί μαθαίνουμε και ότι ο δάσκαλος  κατάγεται από τα Παράκοιλα.
Συνολικά παρουσιάζεται στις Πράξεις του Κώδικα από το 1874 μέχρι το 1891.

Δ. Ο επόμενος Δάσκαλος παρουσιάζεται σε δυο πράξεις το 1897 και το 1898 και ονομάζεται Εμ. Ευαγγελίδης , ως μάρτυς και γραφέας, χωρίς άλλο στοιχείο.

Ε. Στον 2^ο τόμο του Κώδικα που αρχίζει τις καταγραφές από το 1900, παρουσιάζεται ως γραμματέας, γράφει προικοσύμφωνα και διαθήκες και δηλώνεται από τους συμβαλλόμενους ότι είναι διδάσκαλος της Κοινότητας Λαφιώνος. Ονομάζεται Π.Ν.Γιαννιόγλου. Το προικώον έγγραφο σελ. 110 (το 1913) δείχνει ότι είναι παντρεμένος στη Λαφιώνα με την Ασπασία Καριπ (;) και μνηστεύει την κόρη τους Αικατερίνη με τον Θεοφάνη Κιντριδέλλη.
Αργότερα από το 1908 δηλώνεται καθαρά η ύπαρξη ενός άλλου δασκάλου, του Ιωάννη Τυρίμου από την Άργενο.
Έχει σύζυγο από το ίδιο χωριό, τη Μαριάνθη, με την οποία θα αποκτήσει δυο γιους και δυο κόρες.
Η πρώτη πράξη που θα υπογράψει είναι αυτή στην σελ. 80 και μέχρι το τέλος του Εκκλησιαστικού Κώδικα θα υπογράψει τις περισσότερες ως γραφέας και μάρτυς των προικοσυμφώνων της Λαφιώνας, μεταξύ των ετών 1908- 1912, που θα απελευθερωθεί η Λέσβος και τα συμβολαιογραφικά πλέον καθήκοντα θα ανήκουν στην επίσημη Κοινότητα του χωριού.
Ξεχωρίζει ανάμεσα στις άλλες πράξεις για τον καλλιτεχνικό χαρακτήρα της γραφής του και την άψογη ορθογραφία του στην καθαρεύουσα γλώσσα.
Όταν η οικογένεια θα μετακινηθεί στη Μυτιλήνη το 1920 για τις σπουδές των παιδιών, ο δάσκαλος θα παραμείνει στο χωριό και το σχολείο του, όπως θα γράψει  η κόρη του η Μερόπη.
Για τις ικανότητές του στην αμεσότητα και μετάδοση των γνώσεων στα παιδιά, μαρτυρούν οι παλιοί του χωριού.
Εκεί στο χωριό θα τον βρει ο θάνατος το 1927, πάνω στην έδρα της διδασκαλίας, από την κακοπέραση την κόπωση και τα πολλά παιδιά που είχε ν' αντιμετωπίσει.
Πέθανε από καρδιακό επεισόδιο.
  
Την εποχή αυτή οι μαθητές πλησίαζαν τους εκατό, θυμάται η κόρη του Μερόπη, στο βιβλίο της «Μαριάνθη»*.
Ο μεγάλος του γιος, Μιχάλης, θα σπουδάσει και θα εξελιχθεί μέσα από αντιξοότητες στον 10 Βουλευτή του ΚΚΕ στη Λέσβο.

Είναι μάλλον σίγουρο ότι υπήρξαν και άλλοι δάσκαλοι ειδικά την εποχή μέχρι το 1900, όταν ήταν σπάνιοι, και οι προσλήψεις τους από τους δημογέροντες για μικρά χρονικά διαστήματα.
Στον Κώδικα όμως δεν αναφέρονται άλλοι καθαρά αν και κάποια στοιχεία αφήνουν υπόνοιες.  

Λίγο πριν λήξει ο 19^ος αιώνας, για την υπό Οθωμανική κατοχή Λέσβο και την Λαφιώνα, χωρίς κεντρική κρατική μέριμνα για την εκπαίδευση, είχε καταφέρει το μικρό αυτό χωριό μαζί με τα προβλήματα φτώχειας και απομόνωσης στην πλαγιά του υψώματος Ρούδι, να έχει εξασφαλίσει τα πρώτα κολλυβογράμματα για όσα παιδιά μπορούσαν να πηγαίνουν σχολειό, έστω και κάποια διαστήματα του χρόνου.

Σημειώσεις*Μερόπη Τυρίμου-Σπυροπούλου:"Μαριάνθη", Αθήνα 1985.

Στον Άι Λια

 

Στο Ρούδι, στο Ριζόραχτο, στον Άγιο Λια και στη Μαριά

για μια πνοή λυτρωτική ν' ανηφορίσει ο νους σου

κι ύστερ' ας τρέξει στων Νησιών την πελαγίσια λευτεριά.

Θαμπή η ζωή κι είναι στιγμές που αυτή 'ναι η μόνη ξαστεριά:

ν' αναπολείς τα πατρικά βουνά και τους γιαλούς σου.

                                                                    Θρασύβουλος Σταύρου 1921 (πετρανός φιλόλογος)




Ο Άι Λιας είναι ο ένας από τους δίδυμους λόφους, που οριοθετούν (όχι αυστηρά) την περιοχή κτημάτων της Λαφιώνας από αυτήν της Ανάξου. Ανήκει στη Λαφιώνα γιατί όλες οι ιδιοκτησίες που τριγυρίζουν το λόφο είναι λαφιωνιατών.
Στα προικοσύμφωνα από το 1860 μπορεί και πρωτύτερα, πιστοποιείται και ιστορικά, γιατί πολλές προίκες περιλαμβάνουν ένα ελαιόκτημα στην περιοχή αλλά τις περισσότερες φορές ένα αμπέλι.
Ήταν αμπελότοπος ο Άγιος Λιας είτε γιατί το κλίμα και ο προσανατολισμός ήταν ευνοϊκά ή το έδαφος. Ένα στα δυο αμπέλια που προικίζονταν στη Λαφιώνα βρισκόταν στην περιοχή αυτή και το άλλο ή στην Άναξο ή στον Άγιο Δημήτριο. Και υπήρχαν πολλά αμπέλια.
Έφορη περιοχή και όμορφη από φυσικής πλευράς αλλά και θέσης. Η θέα είναι καταπληκτική, όχι μόνο από την κορυφή του λόφου.

                                                                 Ο λόφος του Άι Λια

                     Το Ρούδι με τον Ρζόραχτο όπως φαίνεται από την κορυφή του λόφου.

        Το προσκυνητάρι δε βρίσκεται στην κορυφή αλλά αρκετά πριν ανέβεις τη δύσβατη πλευρά της.    Στο βάθος απλωμένη στον ήλιο η Λαφιώνα.

             Ο δεύτερος λόφος, οι Μαριές, μέρος της Πέτρας, ο Μόλυβος και η "καθ ημάς Ανατολή"

Ο κάμπος της Πέτρας

Η  Άναξος με τα νησάκια.

Τα ερείπια του ιερού του Προφήτη Ηλία.
Είναι φτιαγμένο πάνω σε τεράστια κομμάτια βράχων,που δίνει την εντύπωση οχυρού. 

 Η είσοδος στο ιερό του Αγίου

 Δυο λίθοι, ένας κυλινδρικός και ένας κυβικός έχουν τη θέση Αγ. Τράπεζας μέσα στ΄ αγριόχορτα.

           Στην ανατολική πλευρά της κορυφής ανθισμένο το φυτό  Osyris alba, κοινώς σιρίτι.

Μια σκέψη είναι η αναβίωση της γιορτής του Άι Λια στις 20 Ιουλίου. Ευκαιρία να ανοίξουν δρόμο οι ιδιοκτήτες της περιοχής προς το προσκύνημα, γιατί δεν φαίνεται λογικό να μην υπήρχε δίοδος τον καιρό που χτίστηκε το ξωκλήσι σ αυτό το λόφο.

Η Λαφιώνα στις ειδήσεις των εφημερίδων των ετών 1919 & 1923

Από τον ιστότοπο http://dspace.cplm.gr/ του Πανεπιστημίου Αιγαίου, εξυπηρετούνται οι δυο Δημόσιες Βιβλιοθήκες Μυτιλήνης και Μηθύμνης και εκεί έχουν αναρτηθεί  ψηφιοποιημένες παλιές εφημερίδες της Μυτιλήνης. 

Σ΄αυτό τον ιστότοπο κληθήκαμε, από την υπεύθυνη των δυο Βιβλιοθηκών να αναρτήσουμε αφού ψηφιοποιήσουμε τον δίτομο Εκκλησιαστικό Κώδικα της Λαφιώνας, ώστε να έχει πρόσβαση ο κάθε ενδιαφερόμενος.  
Η όλη προσπάθεια  εντάσσεται σε σχολικό πρόγραμμα του Γυμνασίου Πέτρας. 

Σε δυο ψηφιοποιημένες εφημερίδες αυτού του κόμβου των Βιβλιοθηκών μας, βρέθηκαν από μια αναφορά στην καθεμιά για τη Λαφιώνα, πράγμα ενδιαφέρον για την κατάσταση του χωριού την εποχή πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών και στη άλλη εφημερίδα ένα χρόνο μετά.

  Α ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΛΟΓΟΣ. 


 Είναι η πρώτη εφημερίδα, που στο φύλλο  27/9/1919 αναφέρει ότι καταρτίστηκε Κοινοτικό Συμβούλιο "της νεοαναγνωρισθείσης Κοινότητος Λαφιώνος, εκ των εξής κ.κ. Γ. Παπαδάκη ως προέδρου, Γ. Αλεξάνδρου, Θ. Βαγή, Ν. Χ΄' Ελευθερίου και Α. Κράλογλου ως συμβούλων".

Το νέο στοιχείο που έχουμε εδώ για την ιστορία, αποτελεί η λέξη "νεοαναγνωρισθείσα"  για την κοινότητα του χωριού.
Η πρώτη σφραγίδα που έχουμε για την Κοινότητα έχει ημερομηνία 1912, που πρέπει να σημαίνει ότι είχαμε νόμιμη κοινότητα από τότε.
Άρα μένει ως ερωτηματικό το γιατί χρειάστηκε επαναγνώριση το 1919 από τις ελληνικές αρχές. Στην πραγματικότητα μας λείπουν στοιχεία, που πολύ πιθανόν  να υπάρχουν στο αρχείο της Κοινότητας.

Το τέλος της τελευταίας πράξης του 2ου τόμου του Εκκλ. Κώδικα με τις δυο σφραγίδες, της Κοινότητας με ημερ: 1912 και η άλλη της Εκκλησίας του χωριού. Ο πρόεδρος που υπογράφει είναι ο Γ. Παπαδάκης και τα μέλη του Συμβουλίου σχεδόν τα ίδια.

Β

Η επόμενη Εφημερίδα με αναφορά στη Λαφιώνα είναι η "ΣΑΛΠΙΓΞ"  της 22/1/1923.
Γράφει στη στήλη "ΕΠΙΤΟΠΙΑ"  για το τηλεγράφημα του Νομογεωπόνου, που περιοδεύει την επαρχία και διαπιστώνει θανατηφόρο "Επιζωοτία" δηλαδή επιδημία στα ζώα, της ευρύτερης περιοχής της Λαφιώνας και ειδικά στα "Γέλοια", όπου είχαν πεθάνει 30 βόδια.