Το προικοσύμφωνο της Αρχόντως στη Λαφιώνα το 1788

Ένα προικοσύμφωνο της Λαφιώνας  του 1788, έχει ενδιαφέρον από πολλές πλευρές!

Χιλιοδιπλωμένο και με το κέντρο του χαρτιού να λείπει, πυκνό γράψιμο αλλά δυνατόν να διαβαστεί, έστω και με τα κενά της φθοράς, διαβάσαμε τα εξής ενδιαφέροντα:

ΙC     XC

Γενητο ύψιστε τω ελεος        +          σου εφ ημας

NI    KA

ης την δόξαν του υψίστου και θεού και σοτήρος ημών ιησού χριστού.

ης την πρεζβήαν της πανυψίστου εβλογημένης δεςπήνης ημόν

θεοτόκου και αηπαρθένου μαρίας ης την πρεζβήαν τον αγίον

ενδόξον και πανεφήμον αποστόλων ης την πρεζβήαν τον ενδόξον

 θεοστέπτον βασιλέον και ηςαποστόλον κοσταντήνου και ελένης ης την

πρεζβήαν του αγίου ενδόξου μεγαλωμάρτηρος προκοπήου και πά-

ντον τον αγίον αμήν.   ================  

καγο εγο ω θομας και η γινη μου κοσταντινα

 με γνομη και θελήση προς το λαβην ενόμω αν-

δρί της την φηλτάτην μας θηγατέρα ονόματη αρχοντού να πάρωμεν

γαπρό τον κιρ γιοργι τάτομεν ης την πρύκα αφτουνόν προτον το ε-

λεος του θεου και την εφχή τον γονέον ότη εφχή γονέον στηρίζον θε-

μεληα ηκον επητα    =============   ο πλουσηόδορος θεός εν πρό

της της διανωμης – το οςπητη αρματωμενω ος καθος εβρηςκηται

κριβατ[ι]ού στροσηα  - 4 μαξηλάρες -4 μαξηλάρια -10 μ===ληα -16

πητούνηα -2 τητζηρέδης  -3 ===μηα -10 σηνή  -1 πητόταψα  -2

τάση  -1 ταβάς -1 καρπέτης   -====πεφηα -1 παπλόματα  -2

της νήφης φουρισές =============== -3 φουστάνη -5

κατουκόρμηα  -6 σπαν======       δακτηλήδηα     -4=============

=============1 ερχόμε  =======

τα πράγματα  στουν αγιον

δημήτρι στου κά[μ]που του χουρι==== καθός εβρίσκηται σήμπλης ο φαρ

θούλης  στη πλακούρα ηλ[ι]ές ος καθός εβρίσκηται, παρα δεκα= ριζες

από της πανου ηνη δικές μου δ====μολήδια -10χο έτερον ης ημον

και αμην αμήν εν έτη 1788 αβγούστου 2

χατζηηλη μαρτης

κωστατηςτουμαρ

χαλημαρτης

κωσμαςμαρτης

Θέμα λοιπόν του θεού ο επικείμενος αρραβών και τελετουργικό το προικοσύμφωνο, για τη συμφωνία και την προικοδοσία.
Ο Θωμάς και η Κατίνα θ' αρραβωνιάσουν την θυγατέρα τους Αρχόντω, με τον κυρ Γιώργη, γι' αυτό και θα τάξουν προίκα το σπίτι με την αρματωσιά του: τα κουζινικά του όλα, τα στρώματα και τα σκεπάσματα, τα ρούχα και τα χρυσαφικά της νύφης και στο τέλος δυο χωράφια, το ένα στην πλακούρα και το άλλο στον κάμπο του χωριού, στον Άγιο Δημήτρη.Πριν 230 χρόνια!
Βρισκόμαστε χρονικά στο κέντρο της τουρκοκρατίας και καταφέρνει η Λαφιώνα να εξασφαλίζει ακόμα οικονομικά τον γάμο με κάποια περιουσία για να συνεχιστεί η ζωή στο χωριό.
Η εύφορη πλακούρα υποστηρίζει από τότε τη ζωή μας, ο δε Άι Δημήτρης, από τότε, αποτελεί περιοχή της Λαφιώνας, ονομάζεται από τους τότε λαφιωνιάτες ως κάμπος του χωριού. 
Σήμερα θεωρείται αγροτική περιοχή της Πέτρας, αν και οι ιδιοκτησίες που περιτριγυρίζουν το προσκύνημα είναι ακόμα της Λαφιώνας.
Δεν μπορούμε να συνδέσουμε τους ανθρώπους  του παρόντος συμφωνητικού με σημερινή οικογένεια, γιατί έχει περάσει πολύς καιρός. Το έγγραφο αυτό άλλωστε ήταν ξεχασμένο ή παρατημένο σε βιβλίο της Εκκλησίας 

Ο ΚΑΤΩ ΝΕΡΟΜΥΛΟΣ ΤΗΣ ΛΑΦΙΩΝΑΣ

 

Ο αλευρόμυλος τ’ Αρτίκ

 Ο δεύτερος υδρόμυλος-αλευρόμυλος της Λαφιώνας ανήκε στην οικ. Βασιλείου Αρτίκη.
Βρίσκεται σήμερα εντός ιδιοκτησίας απογόνων της οικ. Χατζηελευθερίου, που κατέληξε σε αυτήν από επιγαμία της  κόρης του Β. Αρτίκη [1], Διαμάντης, με τον Δημήτριο Χατζηελευθερίου το 1886  (πατέρα του Νικόλαου, του 2^ου προέδρου του χωριού).

Ο υδρόμυλος έδωσε το όνομά του στην οδό που περνούσε από δίπλα του, και ονομάστηκε «οδός Αλευρόμυλου» μέχρι που έγινε κανονική διάνοιξη με κονδύλια της Νομαρχίας και συνδέθηκε το χωριό το 1934 με τον αμαξιτό Μολύβου- Καλλονής- Μυτιλήνης και ονομάστηκε «Δημοτική οδός Πλακούρας», σύμφωνα με το βιβλίο Αποφάσεων της Κοινότητος.

Ο υδατόπυργος του νερόμυλου με τις είκοσι βαθμίδες.

Σώζεται σήμερα ο υδατόπυργος, (φωτο.), υπολείμματα της στέρνας, το μυλαύλακο που έφερνε το νερό από τη στέρνα μέχρι το ορθογώνιο άνοιγμα στο βαγένι και κάποια προσκτίσματα κοντά στον ποταμό της Πλακούρας, από τον οποίο τροφοδοτούνταν με νερό για τη λειτουργία του. 

Θυμάται η μητέρα του γράφοντος, ότι με το σακί το στάρι στον ώμο κατέβαινε, νέα ακόμα, από το χωριό ν’ αλέσει στο μύλο «τ’ Αρτίκ».
Εργαζόταν ένας εργάτης μάστορας από το Πετρί, με το όνομα Χριστέλ’ που διατηρούσε πολλές κότες με τα στάρια των πελατών.
   Το νερό για το μύλο ερχόταν με ένα λοξό αυλάκι από ψηλότερο σημείο του ποταμού της Πλακούρας, περνούσε κάτω από το γεφύρι με ξύλινη προέκταση και οδηγούνταν πάλι με πέτρινο αυλάκι στο έδαφος μέσα στη στέρνα στο κτήμα πάνω από τον μύλο.


Και οι δυο νερόμυλοι της Λαφιώνας δεν αναφέρονται στα οθωμανικά φορολογικά κατάστιχα του 1548 , στην αντίστοιχη απογραφή και φορολόγηση μύλων. Αντίθετα έχουν απογραφεί δυο ελαιόμυλοι.


Πιθανόν να είναι, οι νερόμυλοι της Λαφιώνας,  μεταγενέστεροι της πρώιμης αυτής φορολογικής απογραφής της Οθωμανικής  Αυτοκρατορίας, αν και είναι δύσκολο να μην υπήρχαν στην περιοχή αλευρόμυλοι και πριν την οθωμανοκρατία, μια που ο οικισμός της Λαφιώνας, είτε στη σημερινή θέση του είτε στις άλλες δυο που του αποδίδονται (στη θέση Άγιος Αλέξανδρος και Άγιος Ιωάννης) έχει ιστορία από τα πρώτα Βυζαντινά χρόνια. 

Ο νερόμυλος του Αρτίκ αποτελεί ένα από τα μνημεία της Λαφιώνας και του νησιού μας, που δεν έχει χρονολογηθεί και εκτιμηθεί ακόμα από τις ανάλογες κρατικές υπηρεσίες .
 (Έχει γράψει γι αυτόν ο ακούραστος Μάκης Αξιώτης στη Διδακτορική του Διατριβή για τους Υδρόμυλους της Λέσβου).
Αποτελεί κομμάτι της Βυζαντινής ίσως ή νεώτερης Ιστορίας του χωριού και γι΄αυτό αξίζει να ενδιαφερθούμε πρώτοι οι λαφιωνιάτες για την συντήρηση και τη διάσωση των μερών του που καταρρέουν, ειδικά στις βαθμίδες και την βάση του υδατόπυργου, ο οποίος χάνει σταδιακά  δομικό υλικό, λόγω διάβρωσης του εδάφους που τον στηρίζει.

Οι βαθμίδες του υδατόπυργου καταρρέουν

---

[1] Εκκλ. Κώδικας, προικοσύμφωνο σ.54,τ.1

Η Λαφιώνα στις ειδήσεις των εφημερίδων των ετών 1919 & 1923

Από τον ιστότοπο http://dspace.cplm.gr/ του Πανεπιστημίου Αιγαίου, εξυπηρετούνται οι δυο Δημόσιες Βιβλιοθήκες Μυτιλήνης και Μηθύμνης και εκεί έχουν αναρτηθεί  ψηφιοποιημένες παλιές εφημερίδες της Μυτιλήνης. 

Σ΄αυτό τον ιστότοπο κληθήκαμε, από την υπεύθυνη των δυο Βιβλιοθηκών να αναρτήσουμε αφού ψηφιοποιήσουμε τον δίτομο Εκκλησιαστικό Κώδικα της Λαφιώνας, ώστε να έχει πρόσβαση ο κάθε ενδιαφερόμενος.  
Η όλη προσπάθεια  εντάσσεται σε σχολικό πρόγραμμα του Γυμνασίου Πέτρας. 

Σε δυο ψηφιοποιημένες εφημερίδες αυτού του κόμβου των Βιβλιοθηκών μας, βρέθηκαν από μια αναφορά στην καθεμιά για τη Λαφιώνα, πράγμα ενδιαφέρον για την κατάσταση του χωριού την εποχή πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών και στη άλλη εφημερίδα ένα χρόνο μετά.

  Α ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΛΟΓΟΣ. 


 Είναι η πρώτη εφημερίδα, που στο φύλλο  27/9/1919 αναφέρει ότι καταρτίστηκε Κοινοτικό Συμβούλιο "της νεοαναγνωρισθείσης Κοινότητος Λαφιώνος, εκ των εξής κ.κ. Γ. Παπαδάκη ως προέδρου, Γ. Αλεξάνδρου, Θ. Βαγή, Ν. Χ΄' Ελευθερίου και Α. Κράλογλου ως συμβούλων".

Το νέο στοιχείο που έχουμε εδώ για την ιστορία, αποτελεί η λέξη "νεοαναγνωρισθείσα"  για την κοινότητα του χωριού.
Η πρώτη σφραγίδα που έχουμε για την Κοινότητα έχει ημερομηνία 1912, που πρέπει να σημαίνει ότι είχαμε νόμιμη κοινότητα από τότε.
Άρα μένει ως ερωτηματικό το γιατί χρειάστηκε επαναγνώριση το 1919 από τις ελληνικές αρχές. Στην πραγματικότητα μας λείπουν στοιχεία, που πολύ πιθανόν  να υπάρχουν στο αρχείο της Κοινότητας.

Το τέλος της τελευταίας πράξης του 2ου τόμου του Εκκλ. Κώδικα με τις δυο σφραγίδες, της Κοινότητας με ημερ: 1912 και η άλλη της Εκκλησίας του χωριού. Ο πρόεδρος που υπογράφει είναι ο Γ. Παπαδάκης και τα μέλη του Συμβουλίου σχεδόν τα ίδια.

Β

Η επόμενη Εφημερίδα με αναφορά στη Λαφιώνα είναι η "ΣΑΛΠΙΓΞ"  της 22/1/1923.
Γράφει στη στήλη "ΕΠΙΤΟΠΙΑ"  για το τηλεγράφημα του Νομογεωπόνου, που περιοδεύει την επαρχία και διαπιστώνει θανατηφόρο "Επιζωοτία" δηλαδή επιδημία στα ζώα, της ευρύτερης περιοχής της Λαφιώνας και ειδικά στα "Γέλοια", όπου είχαν πεθάνει 30 βόδια.  

                    

Οι πρόσφυγες της Μικρασίας και η Λαφιώνα.

      Αυτές τις μέρες του Σεπτέμβρη θυμάται η χώρα μας και τιμά το ιστορικό του ξεριζωμού των ελληνικών πληθυσμών από τη Μικρασία. 
Θύμησες παλιές και διηγήσεις που έμειναν στ' αυτιά μας από τους παλιούς που έζησαν το διωγμό του '14 ή του '22.

     Η Λέσβος έχει με το θέμα της προσφυγιάς αυτής ιδιαίτερη σχέση, γιατί πάντα αισθανόταν με τα απέναντι παράλια μια ενότητα πολιτική, κοινωνική ή οικονομική αλλά και επειδή δέχτηκε το μεγαλύτερο κύμα των εκδιωχθέντων δυσανάλογο των δυνάμεων περίθαλψης, που είχε.

Μυτιλήνη τέλος του 19ου.

     
       Η Λαφιώνα, όπως και άλλα χωριά, είχαν ανθρώπους που εργάζονταν απέναντι και αποκτούσαν χρήματα και ακίνητη περιουσία στη Μικρή Ασία, με την οικογένεια στο χωριό. Στην ανταλλαγή έχασαν μόνο εργασία και περιουσία.  
Υπήρχαν όμως και άλλοι, που έμεναν μόνιμα με την οικογένεια στην ανατολή (όπως την ονόμαζαν), και με τα γεγονότα της μικρασιατικής καταστροφής και την ανταλλαγή των πληθυσμών, έχασαν ανθρώπους, μέλη των οικογενειών τους. 
Σ΄αυτήν την κατηγορία ανήκει ο ιερέας του Καραγατσίου Ιγνάτιος Μουμτζής με οχτώ παιδιά, εκ των οποίων γνωρίζαμε τον Ευριπίδη Μουμτζή (σύζυγος Αναστασίας) και την Χριστονύμφη (σύζυγος Ε. Αγγελόγλου) αλλά και άλλες οικογένειες όπως των Παπάζογλου Καρακάση, Κυπαρίσση, Χαρέμη, Ψωμόγλου, Αυγερινού, και πολλές άλλες που θα πρέπει να ερευνηθεί ειδικά, στα έγγραφα της κοινότητας ή και αλλού.

     Στον Κώδικα του χωριού μας δηλώνεται από νωρίς, με τα προικοσύμφωνα των ετών 1860 μέχρι και 1912 μια σχέση με τα απέναντι παράλια και ειδικά με την περιοχή του Καραγάτς. 

(Karaağaç)

Η Λέσβος και τα απέναντι παράλια με το Καραγάτς

Το χωριό Καραγάτσι, (σημαίνει στα ελληνικά "μαύρο δέντρο") βρίσκεται στον Αδραμυττηνό κόλπο μέσα σε εύφορη πεδιάδα.  

Το Καραγάτς με την περιοχή του, από δορυφόρο.

      Τα περισσότερα αν όχι όλα τα προικοσύμφωνα της εποχής αυτής έχουν να προικίζουν σε απογόνους ένα ή και περισσότερα κτήματα με ελιές στην περιοχή του "Καρά-αγάτς". 

Άποψη του χωριού σήμερα.

Ένα παλιό σπίτι από το Καραγάτς.

Και μεταφέρω κάποια για παράδειγμα:

-Βασίλειος Ζαφειρίου προικοδοτεί το 1886 την θυγατέρα του Καλλιόπη και τον γαμβρό του Νικόλαο Γιαννάκη (από Άργυνου), κτήμα με εκατό ελαιόδενδρα εις περιοχήν Καραγκιόζογλου Καραγατσίου .


-Διαμάντη Αντωνίου και Δημ. Κωνσταντίνου, το 1871 προικοδοτούν την θυγατέρα τους Στρατηγούδα και τον Ανεστάση Ιωάννου, εβδομήντα ελαιόδενδρα εις Ανατολήν χωρίον Καραγάτσιον .

- Το 1887 στις 3 Απριλίου γίνεται το προικοσύμφωνο για τον Φώτη Ανδρέου Κράλογλου και την Μαριάνθη Παναγιώτου, οι οποίοι εκτός από το χωράφι στην "Πλακούρα", προικοδοτούνται και με το "εις Ανατολήν χωρίου Καραγατσίου ελαιόκτημα ονομαζόμενον Τζαμιλίκι προίκα και αγορά (του πατρός), καθώς υπάρχει", όπως και το ελαιόκτημα "εις τρεις τσισμέδες με 14 ελαιόδενδρα, αγορά από τον Μετίμ εφέντη, και το χωράφιον ονομαζόμενον Κολγλουκ εις Σαρκιόι, ως καθώς ευρίσκεται".

- Στον αρραβώνα του Παναγιώτη Ν. Σουβλερού με την Πηνελόπη Πέτρου, προικοδοτείται μεταξύ άλλων και το μερίδιο του πατρός της νύφης, επί ενός μαγαζιού στο Καραγάτσι, που συνορεύει με κτίσμα του Ευριπίδη Ευστρατίου και από δυο πλευρές με δρόμο.

Και τελευταίο από τα δεκάδες παραδείγματα:

- Η Διαθήκη του Ευστρατίου Παναγιώτη Ασπρομάλλη, στις 20 Μαΐου του 1907,  κατοίκου Λαφιώνος, που διαθέτει στα παιδιά του, εκτός από την ακίνητη περιουσία του στην περιοχή Λαφιώνα - Πέτρα και επτά ακόμη κτήματα που βρίσκονται μεταξύ του Καραγατσίου και Μπουρχάνιε.

Η οδός από Καρααγάτς  προς Μπουρχάνιε. Παντού ελαιώνες. Κάπου κοντά θα ήταν και οι ιδιοκτησίες των συγχωριανών μας.

 Επισκεφτήκαμε την περιοχή τον Μάιο του 2014, προσκύνημα στα χώματα των παππούδων και προ παππούδων. Το χωριό Καράαγάτς παραμένει μικρό, σχετικά με την ανάπτυξη που σημειώνει η περιοχή και ακόμα περισσότερο με την Μπουρχάνιε, πρώην Κεμέρ, που είναι πλέον μεγάλη πόλη.   

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΗΘΥΜΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΣΟΥΛΙΔΗΣ

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΗΘΥΜΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΣΟΥΛΙΔΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΜΕΡΕΣ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ το 1912

Του Άρη Κυριαζή *

Ο Μητροπολίτης της περιοχής μας (Καλλονής) κατά το διάστημα της απελευθέρωσης της Λέσβου από τον τουρκικό ζυγό το 1912, ήταν ο Στέφανος Σουλίδης , που καταγόταν από τα Μάργανα Κοριτσάς και γεννήθηκε το 1847.

Φοίτησε στην πατριαρχική θεολογική σχολή της Πόλης την ονομαστή Σχολή της Χάλκης, όπου και τη μέρα της αποφοίτησης χειροτονήθηκε διάκονος από τον Πατριάρχη Άνθιμο. Από τότε και μέχρι το 1886 θα είναι δάσκαλος σε σχολεία της επαρχίας Εφέσου και συγχρόνως αρχιδιάκονος Σμύρνης. Στη συνέχεια θα κληθεί Μ. Αρχιδιάκονος και κατόπιν μητροπολίτης Αλά Σεχίρ (Φιλαδέλφειας). 

Από εκεί θα μετατεθεί το 1896 στη Μήθυμνα, όταν πέθανε ο προηγούμενος μητροπολίτης Νικηφόρος Γλυκάς.

Ήρθε αμέσως στο νησί και παρέμεινε στην πρωτεύουσα Μυτιλήνη, περιμένοντας την αναγνώριση του διορισμού του από τις τουρκικές αρχές. Στο διάστημα αυτό θα γνωρίσει το Νομάρχη Αιγαίου Αμπετίν πασά, τον Μουτασερίφη Μυτιλήνης Χιβζή πασά και τους Έλληνες προύχοντες. Κατόπιν θα έρθει και θα εγκατασταθεί στην έδρα του την Καλλονή. 

Τον επόμενο καιρό θα τον αφιερώσει σε περιοδείες για να γνωρίσει από κοντά το ποίμνιό του. Του έγινε λαμπρή υποδοχή εκτός από την Καλλονή και στην Αγία Παρασκευή, τη Στύψη την Κλειού τον Μανταμάδο, τη Συκαμιά. Έκανε καλή εντύπωση και δημιούργησε καλή φήμη, ότι ήταν σπουδαίος ιεράρχης, ρήτορας, δυναμικός χαρακτήρας και μπορούσε να επιβάλλεται στις τουρκικές αρχές και να περνάει το δικό του.

Παρακολουθούσε τα σχολεία της περιοχής του κάθε Σεπτέμβριο και Ιούνιο, για να σχεδιάζει το πρόγραμμα σπουδών και να επιβλέπει τις εξετάσεις των μαθητών.

Ήταν συχνές οι επισκέψεις του στην Κωνσταντινούπολη για συνόδους ή εκλογές.

Τον καιρό της απελευθέρωσης της Μυτιλήνης από τους Τούρκους
8 Νοεμβρίου 1912, η κατάσταση στο υπόλοιπο νησί, λόγω της αναμονής της τελικής επίθεσης και του τι μέλλει γενέσθαι,είχε αναστατώσει τους Τούρκους και δικαίως αλλά και τους Έλληνες, γιατί τα χωριά έμοιαζαν με στρατόπεδα, τα τρόφιμα 
συγκεντρώνονταν από τους Τούρκους και η νευρικότητα δεν ήταν καλός σύμβουλος για τις δυο κοινότητες. Στην Αγία Παρασκευή θα συλληφθούν και θα φυλακιστούν για προληπτικούς λόγους οι πρόκριτοι,όπου θα χρειαστεί η επέμβαση του Μητροπολίτη για την απελευθέρωση. Στην Πέτρα θα συμβεί περιορισμένης έκτασης εμπρησμός, στο Μεσότοπο θα υπάρξει λεηλασία, στο Μανταμάδο θα φονευτούν αρκετοί χριστιανοί, γι αυτό και θα δημιουργηθούν αντάρτικα σώματα από τους Έλληνες. Ήταν ο μήνας της αναμονής και του φόβου, που τον ονόμασαν "φόβια".

Για όλα αυτά θα ασχοληθεί ο Μητροπολίτης Στέφανος αλλά και για την ενημέρωση της πρωτεύουσας για τις κινήσεις του τουρκικού στρατού προς τον Κλαπάδο, μέσω του Μητροπολίτη Μυτιλήνης. Θα πάρει αρνητική θέση για τα αντάρτικα σώματα των χωριών ως επικίνδυνα αντιποίνων και θα σημειώσει την επικίνδυνη έλλειψη τροφίμων στην Καλλονή, τη Στύψη και αλλού, λόγω της απαγόρευσης μετακινήσεων.

Το τέλος των "Φόβιων" θα έρθει με τον διορισμό από την Αθήνα του νέου αρχηγού του στρατεύματος Απολλόδωρου Συρμακέζη, ο οποίος θα δώσει την τελική και νικηφόρα μάχη του Κλαπάδου, 8 Δεκεμβρίου 1912.
Από τις 5 Δεκεμβρίου, γράφει ο Καλλονιάτης Νίκος Δημητρίου Γκαγκανέλλης: άρχισε η μάχη.
Άτακτοι Ρωμιοί από διάφορα χωριά του νησιού, κάνουν τον δικό τους πόλεμο και φτάνοντας στην Καλλονή λεηλατούν τουρκικά σπίτια. Έκαψαν το Τζουμαϊλί, την τωρινή Αρίσβη, τα Σουμούρια, και τ' Αριανά, που ήταν τουρκοχώρια, φονεύσαντες και μερικούς Τούρκους. Τέτοια καταστροφή είχαν προξενήσει οι άτακτοι, ώστε ο αείμνηστος πατήρ μου ανέφερε στο Μητροπολίτη τα γεγονότα.

Με επιστολή του ο Μητροπολίτης αναφέρει στον αρχηγό του στρατεύματος Συρμακέζη τις αρπαγές τις λεηλασίες των τουρκικών σπιτιών,τους εμπρησμούς και την ερήμωση τεσσάρων τουρκικών χωριών του λεκανοπεδίου της Καλλονής. 
Στη μετατροπή του τζαμιού της Ανεμώτιας σε εκκλησία από τους εκεί χριστιανούς, ο μητροπολίτης έδρασε αμέσως αποδίδοντας ξανά το τέμενος στους"δυστυχείς Τούρκους"όπως τους ονομάζει και προβαίνει σε απειλή εκκλησιαστικού επιτιμίου(αφορισμού) για όποιον χριστιανό δεν επιστρέψει όσα άρπαξε από τους Τούρκους.

Απευθυνόμενος ο μητροπολίτης προς τους κατοίκους της επαρχίας Μηθύμνης, γνωστοποιεί ότι η άποψή του είναι και διαταγή του Αρχηγού Συρμακέζη, για την εφαρμογή των αρχών δικαιοσύνης, ισότητας και ισοπολιτείας και ότι πρέπει να δεχτούν οι χριστιανοί την επιστροφή των μουσουλμάνων από το μέτωπο του Κλαπάδου με ευμένεια και να τους επιστρέψουν όσα τους έχουν αφαιρέσει από τα σπίτια τους. Παραθέτει και τις ευαγγελικές ρήσεις για αγάπη, φιλανθρωπία, αδιακρίτως φυλής και θρησκεύματος, απειλώντας με αφορισμό όποιον δεν συμμορφωθεί και επιστρέψει τα κλαπέντα μέχρι τη γιορτή των Φώτων.
Τον επόμενο καιρό, αρχές του 1913, μητροπολίτης θα ασχοληθεί με την υποστήριξη της υποψηφιότητας του εκ Στύψης, Γερμανού Καραβαγγέλη, μητροπολίτη Αμασείας του Πόντου, στη θέση του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, θεωρώντας τον αδελφό και αυτονόητο να τον ψηφίζει.

Μέσα στο 1914 τυχαίνει σ' αυτόν να παραδώσει τη δικαστική εξουσία της μητροπόλεως για την περιοχή του, που κατείχαν τότε όλοι οι μητροπολίτες του υπόδουλου ελληνισμού, στην κρατική ανάλογη υπηρεσία. Με τηλεγράφημα από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Μυτιλήνης ορίστηκε να παραδώσει το πλούσιο αρχείο δικαστικών υποθέσεων της Μητρόπολης Μηθύμνης.

Το 1915 ο Μητροπολίτης Στέφανος θα παρασημοφορηθεί από τον Υπουργό των Στρατιωτικών Ελευθέριο Βενιζέλο με δύο μετάλλια των δυο τελευταίων νικηφόρων πολέμων.

Το τελευταίο γράμμα του Μητροπολίτη Στέφανου Σουλίδη από τη μητροπολιτική του οικία εν Καλλονή, θα είναι προς το Εκκλησιαστικό ταμείο Αθηνών για να υπενθυμίσει την εξάμηνη καθυστέρηση καταβολής του επιδόματος αρχιερατικής του μισθοδοσίας, μια που ήταν πλέον η μοναδική οικονομική του υποστήριξη. Του είχαν αφαιρεθεί η δικαστική και η εκπαιδευτική του αρμοδιότητα που είχε κατά την τουρκοκρατία.
Ένα μήνα μετά την επιστολή, ο άξιος και θαρραλέος σε όλη του την αρχιερατεία επίσκοπος Στέφανος, εξασθενημένος και ταλαιπωρημένος από τον σακχαρώδη διαβήτη για πολλά χρόνια, αποδημεί εις Κύριον με την ελπίδα να τύχει καλύτερης αναγνώρισης από την ιστορία, για την πολύχρονη ιερατική, πατριωτική και κοινωνική του προσφορά.

Για τη μεταγραφή: Σ. Α.






.............................................................
Η επιλογή των αποσπασμάτων έγινε από τη συγκεκριμένη δημοσίευση του άρθρου του Άρη Κυριαζή, από το"Δελτίον της Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών" τόμος ΚΔ', Μυτιλήνη 2014.

        


    

100 χρόνια από την Απελευθέρωση !

https://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=y7EONa6ycQs#!

Γιαννακός Καρακάσης

Κάθε άνθρωπος που έζησε και περπάτησε τους δρόμους αυτού του      χωριού    έγραψε   μια   ιστορία .
Άλλος μεγάλη κι άλλος μικρή.  Ανάλογα με την αξία του ή τις δυνάμεις που είχε,  μα ίσως παίζει ρόλο και η οπτική γωνία που τη βλέπουμε εμείς σήμερα και μάλιστα, «απ έξω απ το χορό» .

Μια τέτοια μικρή ανθρώπινη ιστορία,  θα μπορούσε να ξετυλιχτεί με αφορμή και πηγή μια  κτητορική επιγραφή  στο  χωριό  μας , αυτήν του Αγίου Γεωργίου:

  

                        






                        (  ΑΓΙΟΣ † ΓΕΩΡΓΙος -
               ΕΓΕΙΡΕΤΑΙ ΔΙΑ       ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ -

                     Γ..ΚΑΡΑΚΑΣΗ   Β.Δ.ΜΑΧΑΙΡΑΣ   
                      Ε.Δ.ΜΑΧΑΙΡΑΣ,    Α.Δ.ΜΑΧΑΙΡΑΣ -  ΛΑΘΙΩΝ 1885 ).

Το 1885 χτίζεται το ξωκλήσι του Αϊ Γιώργη, να βιγλίζει τη Λαφιώνα,  με τη συμβολή των τριών αδελφιών (;)  Μαχαίρα,  και του Γ.Μ. Καρακάση .

 Δεν είναι γνωστό  αν έγραψαν ιστορία  αλλά οπωσδήποτε, μπήκαν στην ιστορία του χωριού μας .

Ο Ιωάννης Μ. Καρακάσης ,  γνωστός  ως  Γιαννακός  ή  Γιαννάκας , γιος του Μιχάλη  Καρακάση,  σύζυγος  της Ευανθίας Τσεκουρή ,( και αδερφός της Χριστούδας ,γιαγιάς της Ευστρατίας Τουλουμτζή , από τη μαμά της Μαρία)  πιθανόν με τα  ξαδέρφια του, (σύμφωνα με μια μαρτυρία)  είχαν την ευλαβή ιδέα να χτίσουν ή μόνο να συνδράμουν  στην ανέγερση του μικρού αυτού ναϊδρίου, που βλέπουμε εμείς  σήμερα .(1)

 Ο Γιαννάκας

 Ο Ιωάννης Καρακάσης γεννήθηκε το 1859 στη Λαφιώνα και ο δεύτερος Μαχαίρας , ο Ευστράτιος του Δημητρίου, το 1856.

Για τους άλλους  δυο  δεν υπάρχουν εγγραφές στο Μητρώο Αρρένων του χωριού, όπου βρήκαμε για τους προηγούμενους .

Υπάρχουν όμως ακόμη πρόσθετες  μνήμες για το Γιαννάκα από τις δυο, εν ζωή,  εγγονές του.

Θυμάται η πρώτη, η Ευαγγελία, τη φήμη που είχε στο χωριό και όχι μόνο.

Ήταν παλικαράς , γνωστός στην περιοχή και στη Μικρασία, χρησιμοποιούσε όπλα και τον έβλεπαν με σεβασμό και φόβο.

 Στον τοίχο της  εσωτερικής  σκάλας του σπιτιού ήταν πάντα κρεμασμένα διάφορα όπλα, γιαταγάνια, μαχαίρια και γκράδες , άλλα δώρα και άλλα αγορασμένα .

Ο Ξενοφών

Οι σχέσεις του με τους Τούρκους (βρισκόμαστε στην τουρκοκρατία)  ήταν καλές και εξαρτιόνταν από τις εμπορικές του ασχολίες με την απέναντι ακτή της Ανατολής  αλλά και το σεβασμό που ενέπνεε στους άλλους η σοβαρότητα και η παλικαριά  που τον διέκριναν σαν χαρακτήρα .

Κάθε Πάσχα έφευγε από το χωριό για τη Μικρασία με ένα καλάθι κόκκινα αυγά για τους φίλους του τους Τούρκους . Δεν είναι γνωστό με ποια πόλη είχε δοσοληψίες αλλά ο πρώτος του γαμπρός, Ξενοφών, για τη μεγάλη κόρη Ευρυδίκη, ήταν ένας παντοπώλης από το Κεμέρ (σήμερα Μπουρχανιέ), στον Αδραμυτινό κόλπο.

Το σπίτι του είχε διάφορα δείγματα από τα εμπορεύματα της  Μικρασίας . Αλλά  και το περιβόλι του(στο διντρέλι ), αποτελούσε επίγειο παράδεισο σύμφωνα με τις διηγήσεις της κόρης του Ευρυδίκης , στο οποίο  ανέφερε,  ότι υπήρχαν εκατοντάδες γλάστρες λουλούδια , όπως και σαράντα γλάστρες γαρυφαλιές,  δένδρα και ομορφιές , νερά και δροσιές, γι αυτό και συνήθιζε να φιλοξενεί προύχοντες , που επισκέπτονταν το χωριό, όπως και τον δεσπότη τη μέρα του πανηγυριού της Παναγιάς , πριν καθιερωθεί το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής .

Ο Γιαννάκας με τ’ όνομα,  καιρό , λένε , έβλεπε τη γειτόνισσα   Ευανθία,  να κάνει τις δουλειές του σπιτιού, απέναντι απ’ το δικό του, τού άρεσε και έστελνε μαντάτα κατά το συνήθειο,  για να την παντρευτεί.

Και επειδή ο καιρός περνούσε και απάντηση δεν έπαιρνε, κάποιο βράδυ, που επέστρεφε εκείνη  από τις ελιές , βγήκε έξω της πήρε το καλάθι , την έπιασε από το χέρι και της είπε : Ευανθία, δεν χρειάζεται να ξαναπάς στις ελιές .

Λέγεται μάλιστα ότι η αντίδραση του πατέρα της νύφης είχε σαν αποτέλεσμα τον τραυματισμό του απ’ τον παλληκαρά γαμπρό .

Και σε λίγο καιρό την παντρεύτηκε .

Σ’ όλη του τη μετέπειτα ζωή, λένε ότι συνέχιζε να αποτελεί το φόβητρο πολλών .

Η Θεοκτίστη

Αλλά η εγγονή του Παρασκευή δηλώνει,  ότι ο μόνος άνθρωπος που δεν τον φοβόταν ήταν η Ευανθία.

Ανάμεσα στις άλλες εμπορικές του δοσοληψίες ήταν και το «κοντραμπάντο», το λαθρεμπόριο  καπνού , ασχολία διάφορων τολμηρών  που διέσχιζαν τα στενά της Μυτιλήνης  προς την Ανατολή , λόγω της ύπαρξης  μονοπωλίου των καπνών της Τουρκίας από την Γαλλική εταιρία: Regie des Tabacs , που εκμεταλλευόταν τα καπνά της εύφορης  Μικρασίας  .

Σ’ ένα από αυτά του τα επικίνδυνα περάσματα με πλεούμενα του καιρού εκείνου , μπορεί να έπεσε σε ενέδρα ζαπτιέδων της θάλασσας  και σε συμπλοκή σκοτώθηκε και δεν τον ξαναείδε η οικογένειά του  από τότε .

Η Ευρυδίκη

 Η χήρα Ευανθία με τις δυο κόρες,  που είχε αποκτήσει, τη Θεοκτίστη και την Ευρυδίκη, σίγουρα θα έπεσαν σε κατάθλιψη στους δύσκολους αυτούς καιρούς  χωρίς την ηθική και οικονομική στήριξη του συζύγου και πατέρα.
Δεν είναι πάντως σίγουρο το πότε και πώς πέθανε. 

Υπάρχει και η περίπτωση να χάθηκε  το ’22 στην ανταλλαγή  για τους γνωστούς λόγους,

γιατί  αργότερα (πιθανόν από το ελληνικό δημόσιο,)  θα  παραχωρηθεί μια μικρή σύνταξη στη χήρα Ευανθία, που θα τη στηρίξει μέχρι τα γεράματά της,  που τα πέρασε μαζί με τη μικρότερη  κόρη της  Κτισώ   (Θεοκτίστη  ή Θεοκτισία, όπως αναγράφεται σε δικό της κέντημα που σώζεται ) .

Στα τέλη της ζωής της η Ευανθία θα τυφλωθεί .

Τη θυμάται ακόμα η εγγονή της Βαγγελιώ ,  να  κρατά τις οικονομίες της σε σακούλι κρεμασμένο στο στήθος  και να της κάνουν αστεία τα αρσενικά εγγόνια  εκμεταλλευόμενα τη απουσία της όρασης .
Το όνομα του παππού Γιαννάκα θα το πάρει ο δεύτερος κατά ηλικία γιος της  Θεοκτίστης   και θα ονομαστεί Γιαννακός .

Σήμερα υπάρχουν εν ζωή δυο εγγόνια από τα οχτώ που είχε: η Ευαγγελία και η Παρασκευή, ένα από κάθε κόρη και πολλά δισέγγονα με τα ονόματα Μαλλής  , Αυγερινός ,  Ζεστού ,  Παπάζογλου, Αγγελόγλου,  Καραγκόζη  και  άλλα,  που δεν ζουν πλέον στο χωριό. 

Αλλά και πολλά τρισέγγονα,  που αρχίζουν να μην είναι και τόσο γνωστά μεταξύ τους , ούτε βέβαια γνωρίζουν για τον αγέρωχο εκείνο Λαφιωνιάτη πρόγονό τους, τον Γιαννάκα .

.........................................................

(1) Παλικάρια και πραγματικοί Έλληνες ήταν αυτοί, που σε δύσκολους καιρούς εθνικά και οικονομικά, αψηφούσαν τους κινδύνους  και τα προσωπικά συμφέροντα, για να υποστηρίξουν την πατρίδα. Οι σημερινοί γιαλαντζί ελληναράδες μιλάμε και πράττουμε εκ του ασφαλούς .   

- Οι φωτογραφίες ανήκουν στην οικ. Α.Παπάζογλου και Εύας Γιαλοπούλη .Υποθέτουμε ότι θα υπάρχουν και άλλες σε άλλα σπίτια.

- Οι πληροφορίες είναι πράγματι από τις εγγονές του Γιαννάκα και μόνο,  και από τα λίγα ίχνη τους που υπάρχουν στα δημοτολόγια. Μακάρι να μπορέσουμε να βρούμε περισσότερες.

- Δυστυχώς η επιγραφή του Αγίου Γεωργίου , από κακοτεχνία, είναι καλυμμένη από το ασφαλτόπανο και δεν φαίνεται η ημερομηνία.

ΜΥΤΙΛΗΝΗ : 100 χρόνια ελευθερίας

1912 - 2012  ένας αιώνας ελευθερίας για το νησί της Λέσβου.
Το νησί μας γιορτάζει φέτος τα 100 χρόνια από την απελευθέρωσή του από τον τουρκικό ζυγό .
Όπως και άλλα νησιά αλλά και η πόλη της Θεσσαλονίκης .

Ο Ελληνικός στρατός στη Μυτιλήνη 1912

Μπορεί ένα οικοδόμημα να στέκεται αιώνιο όσο αντέχει, όσο η φθορά δεν έχει εισχωρήσει ανάμεσο στις πέτρες του, όσο μπορεί να αντιστέκεται στο σαράκι ή στον άνεμο. Ας  φαίνεται αιώνιο, αιώνια είναι μόνο η φθορά. Η φρίκη της πτώσης, σα ψιλό σύγκρυο, περνά κιόλας τις πέτρες του κι εσύ δεν το νιώθεις. Όταν σημάνει η ώρα και φαγωθούν οι αρμοί που το δένουν, στο πιο μικρό φύσημα της αύρας ή και μονάχα από το δικό του το βάρος, θα πέσει, θα σωριαστεί.
Από την ώρα που οι άνθρωποι ξυπνήσαν και είδαν τις σιλουέτες των καραβιών αραγμένες, ανοιχτά, στο φως της αυγής, ως τις 11 πριν από το μεσημέρι περίπου, που η τουρκική φρουρά τραβήχτηκε στο εσωτερικό του νησιού, η αιώνια τάξη του κόσμου της θεια Κατίγκως, αναποδογύρισε μονομιάς. Και δεν υπάρχει πιο συγκλονιστική αλλαγή στη ζωή, παρά του σκλάβου που γίνεται λεύτερος –την ώρα που αντικρίζει τη λευτεριά.
Εκείνη την Πέμπτη το απόγευμα, οι δρόμοι της Μυτιλήνης ήταν πλημμυρισμένοι χαρτιά, ντεφτέρια, χειρόγραφα κι έντυπα σε αραβική γραφή, από τα λεηλατημένα δημόσια καταστήματα, και πυρομαχικά ήταν σπαρμένα μέσα στα σοκάκια, το υλικό μιας ιστορίας που σκόρπιζε –παίζαν μ’ αυτό τα παιδιά.

Πηγή: Ασημάκη Πανσέληνου, Τότε που ζούσαμε, Αθήνα 1982

Ο μουτεσαρίφης Μυτιλήνης Ρεσίτ πασάς το 1901 με τους συνεργάτες του.

Περιμένουμε αρκετές εορταστικές εκδηλώσεις από την πλευρά της διοίκησης (περιφέρεια , Δήμος ) αλλά και από σωματεία, ενώσεις και συλλόγους , γενικά από την ιδιωτική πρωτοβουλία .
Ακόμη υποθέτουμε ότι μέρος στους εορτασμούς θα λάβουν όλες οι περιοχές του νησιού και ιδιαίτερα αυτές που έπαιξαν κάποιο ρόλο στις μέρες αυτές της απελευθέρωσης, όπως οι περιοχές γύρω από τον Κλαπάδο , Καλλονή (Τυρανίδι), Πέτρα , Μόλυβος και γιατί όχι το μικρό αυτό χωριό που λέγεται Λαφιώνα και είναι τόσο κοντά στο τελευταίο αυτό καταφύγιο του κατακτητή , που προκάλεσε την τελευταία μάχη της απελευθέρωσης του νησιού μας.

Οι πρώτες μέρες της απελευθέρωσης περιγράφονται σε επιστολή του Κωνσταντίνου Μελά, πρώτου στρατιωτικού διοικητή της Ελεύθερης Λέσβου, προς την πεθερά του , που παρατίθεται πιο κάτω.

Αγαπητή μητέρα,

Τόσος ενθουσιασμός, τόσες αξέχαστες στιγμές. Φτάσαμε στην Μυτιλήνη στις 5 ½ το πρωί, και με την αυγή, αυτή η ωραία και μεγάλη πόλη έβλεπε ν’ ανατέλλει η πολυπόθητη ημέρα. Κατά τις 8, μία άκατος με άσπρη σημαία πήγε να ζητήσει από τον κυβερνήτη να παραδώσει την πόλη. Έγιναν διαπραγματεύσεις και δώσαμε διορία δύο ώρες στον Βαλή για ν’ απαντήσει. Στην λήξη της προθεσμίας αυτής, αποβιβάστηκαν δυο λόχοι ναυτών που δεν συνάντησαν την παραμικρή αντίσταση. Πρέπει να σας πω ότι όταν αποβιβαζόταν ο απεσταλμένος μας, ένα τεράστιο πλήθος είχε συγκεντρωθεί στην προκυμαία και ρίχνανε τουφεκιές στον αέρα για να δείξουν την χαρά τους. Είχα πάρει εντολή να καταλάβω την πόλη και τα δημόσια κτήρια. Επί κεφαλής ενός λόχου (σ.τ.μ. μοίρας;) πήγα στο Κυβερνείο όπου με περίμενε ο Βαλής του Αρχιπελάγους και ο κυβερνήτης της νήσου, και οι δυο μιλούσαν θαυμάσια γαλλικά. Πολύ συγκινημένοι, μου είπαν: «Διαθέτετε την δύναμη, δεν μας μένει παρά να σας υπακούσομε.» Ανταλλάξαμε μερικές κουβέντες και απεσύρθησαν στα δικά τους, και άμα την έξοδό τους διέταξα να αποδώσουν στρατιωτικές τιμές στον Βαλή που φάνηκε πολύ συγκινημένος. Φωτογραφήθηκε η σκηνή, και θα σας στείλω την φωτογραφία. Έλαβα αμέσως την εξουσία, και τότε άρχισε το μαρτύριό μου: επισκέψεις, φιλιά, οδηγίες να δώσω, αποφάσεις να πάρω, εντολές να συλλάβουν αιχμαλώτους κ.λπ.. Κατ’ αρχήν προσπαθήσαμε να βρούμε χρήματα, αλλά ούτε πεντάρα υπήρχε και το νησί είναι πάμπλουτο, απέφερε στην Τουρκία 1.000 λίρες ημερησίως!

Κωνσταντ. Μελάς

Παραείχα πολλή δουλειά με την στρατιωτική και πολιτική διακυβέρνηση (για την οποία είμαι πολύ άπειρος) και γι’ αυτό είμαι πανευτυχής που στείλανε έναν πολιτικό κυβερνήτη. Ένα στρατιωτικό τάγμα είχε αποβιβασθεί συγχρόνως με μας και κατέλαβε τα υψώματα κοντά στην πόλη, διότι ο τουρκικός στρατός με περίπου 1.800 άνδρες είχε αποσυρθεί στα ενδότερα της νήσου και αυτή την στιγμή, βρίσκεται σε 14 ώρες πεζοπορίας από εδώ. Είμαστε σε διαπραγματεύσεις με τον στρατό για να παραδοθούν. Βρήκα εδώ τον Γεώργιο Κορατζά που διορίστηκε πολιτικός μου σύμβουλος, και πολύ χάρηκα! Έφυγε σήμερα το πρωί για την Χίο που πρέπει να καταλαμβάνεται τώρα. Φαντάσου την έκπληξή μου όταν σε μία δεξίωση των προυχόντων είδα τον Φίλιππο Χρυσοβελώνη να μπαίνει στο γραφείο μου μ’ ένα τάγμα πεζικού. Παρακάλεσα αμέσως τον ταγματάρχη να μου τον αποσπάσει για ν’ αναλάβει την επιθεώρηση και την παραλαβή όλων των υπηρεσιών σχετικών με οικονομικά θέματα. Τον έχρισα υπουργό οικονομικών και ήταν πολύ αστείο να τον βλέπεις με στολή απλού στρατιώτη να παραλαμβάνει με τον υπηρεσιακό διερμηνέα την Αγροτική Τράπεζα (πολύ πλούσια) οθωμανικό ίδρυμα. Εγκατεστάθηκα για ύπνο στο Προξενείο, και παρεχώρησα ένα δωμάτιο στον Φίλιππο και άλλο ένα στον Μανώλη Τομπάζη, τον υιό του Ιάκωβου που είναι κι αυτός στον στρατό και που θα χρίσουμε εισαγγελέα της Κυβέρνησης για το Δημόσιο Χρέος. Όσο δεν γίνεται μάχη, αυτοί οι δυο ταλαίπωροι μπορούν ν’ απολαμβάνουν την πολυτέλεια ενός κρεβατιού και μιας λεκάνης.
Σήμερα έγινε η Δοξολογία. Ήταν ένα μοναδικό θέαμα και μεγάλη η συγκίνηση όταν ο Μητροπολίτης άρχισε την δοξολογία ψάλλοντας το «Χριστός Ανέστη». Τι ενθουσιασμός! Σταματώ για σήμερα, ελπίζω να μου στείλουν την αλληλογραφία μου από την Λήμνο.

Το video από την πρώτη ημερίδα προς τιμή του Ναύαρχου Κ. Μελά :

                            http://youtu.be/eejWuAUqVEs