Γενεαλογίες

 ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΕΣ ΤΗΣ ΛΑΦΙΩΝΑΣ

Μετά  την ανάγνωση των δυο τόμων του Κώδικα της Εκκλησίας μας και έναν πρώτο συσχετισμό των ονομάτων των κατοίκων, με το παλαιότερο Μητρώο της Κοινότητας, έρχονται αμέσως κάποια πρώτα σχόλια και παρατηρήσεις, που αργότερα θα γίνουν συμπεράσματα για ένα μέρος της Ιστορίας του χωριού. 

Η παλαιότερη χρονολογία στον Κώδικα είναι το 1814 και αφορά σημείωση δοσοληψιών πιθανόν της Εκκλησίας με τους κατοίκους του χωριού.
Οι πρώτοι κάτοικοι που αναφέρονται να συνάπτουν αρραβώνα είναι το 1864.

Τον προηγούμενο μόλις χρόνο το 1863 ο Μητροπολίτης Μηθύμνης Αγαθάγγελος, παρέδιδε τον νεαρό τόμο με τις συμβουλές να καταγράφονται σε αυτόν όλες οι συμφωνίες μνηστείας και προίκας.
Ακόμα πιο πίσω στον χρόνο πηγαίνουν μόνο τα μητρώα της κοινότητας, που γράφτηκαν αρχικά  (πιθανόν) στην Πέτρα, όπου ανήκε η Λαφιώνα σε κοινό Δήμο επί τουρκοκρατίας , από το 1909.
Και θα συνεχίστηκαν οι καταγραφές στην πρώτη Κοινότητα της Λαφιώνας από το 1919, όταν για πρώτη φορά θα αποτελέσει ιδιαίτερη κοινότητα.

Εκεί στο παλαιότερο Μητρώο βρίσκουμε τον παλαιότερα καταγεγραμμένο Λαφιωνιάτη, που είναι ο:
1) Θεοφάνης Βαλδάνης του Δημητρίου γεννημένος το 1851. Πριν από αυτόν δεν έχουμε καταγεγραμμένο ονομαστικά άλλον κάτοικο.
Μετά από αυτόν οι:

2) Ψαρόπουλος Ιωάννης το 1853, πρόγονος των δυο συνώνυμων οικογενειών του χωριού Δημητρίου και Αχιλλέα Ψαρόπουλου.

3) Ευστράτιος Καλατζής γεννημένος το 1854.

4) Το 1855 γεννήθηκε ο Βασίλειος Βούλγαρης του Κομνηνάκη, χτίστης και πρόγονος των οικογενειών Βουλγαρέλλη.

Το 1855 επίσης, γεννιέται ο Παναγιώτης Κοντός του Σταμάτη και της Νερατζιάς, που μαζί με τη Χριστούδα Μίχου θα αποκτήσουν τις:
Ραλλιά (αργότερα σύζυγο του Μαστραντώνη)
Παρθένα (σύζυγο του Θεοδόσιου Πισκιτζή) και την
Αφθονία που παντρεύτηκε στη Στύψη.

5) Το 1856 γεννιέται η Κυριακούλα, η μια από τις δυο κόρες του Αντώνιου Αγγελόγλου, που θα παντρευτεί τον Δημήτριο Σάπατο και θα αποκτήσουν
τον Χριστόδουλο,( πατέρα της Καλλιρόης και της Φωτώς),
γιαγιά της Παρθένας Αλ. Βατάλη , αργότερα σύζυγο του Ιωάννη Λαδά,
και της Μυρσίνης  που θα παντρευτεί στην Πέτρα. Ίσως να υπάρχει και συνέχεια.

6) Το 1858 γεννιέται ο Στυλιανός Καράμαλλης, πρόγονος όλων των οικογενειών Καράμαλλη.

7) Το 1860 γεννιέται ο Κλεάνθης Αχουλιάς, πρόγονος διαφόρων Αχουλιάδων του χωριού,
  
8) και το 1862 γεννιέται ο Ιγνάτιος Αχουλιάς του Γεωργίου, πρόγονος, πιθανόν, των υπόλοιπων ομώνυμων οικογενειών των καιρών μας.

9) Το 1867 γεννιέται ο Στεφανής Κουτζαπαναγιώτης του Αντώνη, εξάδελφος του Ευρυβιάδη και του Τζάνου, προπατόρων των σημερινών οικογενειών με το επώνυμο Κουτζαπαναγιώτη.

10) Το 1869 γεννήθηκε η Βηθλεέμ Αριστείδη Γιαλοπούλη.

Διατρέχοντας τις οικογένειες και τις γενεαλογίες τους γίνεται φανερό ότι το επώνυμο με τις περισσότερες οικογένειες από την αρχή μέχρι το 1953, είναι το επώνυμο Αχουλιάς, με σύνολο καταγεγραμμένων οικογενειών είκοσι (20).

Το επόμενο όνομα κατά το πλήθος των οικογενειών του είναι το Λάσκαρης με δεκαέξι (16) οικογένειες.
Τρίτη οικογένεια  αυτή των Βαγήδων με δεκαπέντε (15) 

Τέταρτο στη σειρά επώνυμο  έρχεται το Παπάζογλου με δεκατρείς (13) οικογένειες.

Πέμπτο οι Κουτζαπαναγιώτηδες με δέκα (10) οικογένειες και οι υπόλοιπες, όπως φαίνονται  παρακάτω.

ΟΝΟΜΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ	ΠΛΗΘΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ (μέχρι το 1953)
Αχουλιάς	20
Λάσκαρης	16
Βασιλείου ή Βαγή	15
Παπάζογλου	13
Κουτζαπαναγιώτης	10
Καλατζής	9
Μουμτζής	6
Ανδριώτης	6
Σουβλερός	5
Γιαλοπούλης	4
Πλωμαρίτης	4

Υπάρχουν βέβαια πολλές ακόμα οικογένειες με λιγότερες συγγένειες.

Έχει ενδιαφέρον για όποιον ξέρει τη διάρθρωση του πληθυσμού του χωριού ή όποιος ενδιαφέρεται γι’ αυτό, να παρακολουθήσει την πορεία κάποιων οικογενειών μέσα στο χρόνο.
Παράδειγμα παίρνουμε τη Διαθήκη του Βαγή (όνομα)  Βασιλείου (επώνυμο) στη σελ.40 του 2^ου τ. του Κώδικα, και παρακολουθούμε τα μέλη της οικογένειάς του:              γονείς : Βαγής  Βασιλείου + Καταξινή 

Τέκνα:
1^ο Ιωάννης. Παντρεύεται την Κλεάνθη και γενούν τον Γεώργιο και τον Χριστόδουλο
2^ο Ιγνάτιος 1878, με την Ουρανία θα κάνουν τον Χριστόδουλο τον Αλέκο και τον Βαγή.
3^ο Θεοφάνης 1878, με τη Γεωργούλα Σάπατου θα κάνουν τη Δήμητρα, Κατίνα, Λεμονιά, Θεόφιλο.
4^ο Ευριδίκη 1876, με τον γιό του παπα Ευστράτιου θα κάνουν την Ηλέκτρα, τον Άγγελο ...
5^ο Βικτωρία 1886, με τον Χρυσόστομο Ανδριώτη θα κάνουν τους: Αξιοθέα, Νίκο, Αιμιλία, Κλεονίκη, Ελένη,   ....Παρασκευά και Σόλωνα.
6^ο Μαριάνθη, με τον Στυλιανό Μαλλή, που θα αποκτήσει τους:  Φωτή, Αριάδνη, Κλεάνθη…

Και από τους πρώτους δυο γιους θα προκύψουν οι εξής, που είναι πιο κοντά σε αυτούς που γνωρίσαμε οι μεγαλύτεροι:

1.Χριστόδουλος του Ιγν. + Ελένη = Ουρανία, Βλουτίνα.
2. Αλέκος του Ιγν. + Ανδρονίκη= Ευστρατία, που θα παντρευτεί τον Βαμβακά…
3. Βαγής του Ιγν. + Θεανώ Κυπαρίσση = Ιγνάτιος (Νότης) και Δέσπω (στην Πέτρα).

4. Γεώργιος του Ιωαν.+ Χαρίκλεια = Ελευθέριος Βαγής και Μαρία Βουδούρη (σήμερα).
5. Χριστόδουλος του Ιωαν.+Χριστίνα Αχουλιά = Ευστράτιος (στη Μυτιλήνη) και Χριστίνα (στην Αυστραλία).
6. Αντώνιος του Ιωαν, από δεύτερη σύζυγο, που έζησε Αθήνα.

Και η σειρές συνεχίζονται…

Τα επώνυμα είναι γνωστό ότι παράγονταν τότε από το πατρώνυμο του καθένα και πολλές φορές από την καταγωγή ή το επάγγελμα. Έτσι άλλαζαν εύκολα.

Τα παιδιά του Βαγή Βασιλείου δεν κράτησαν όλα το επώνυμο Βασιλείου αλλά μερικοί έχουν ως επώνυμο το μικρό όνομα του προπάτορα, το Βαγής.
Τα τελευταία χρόνια έχουν οριστικοποιηθεί και παραμένουν τα ίδια στη σειρά των απογόνων.
Ακόμα ένα παράδειγμα:

Το 1903 αρραβωνιάζεται η Ευρυδίκη κόρη του Βαγή Βασιλείου με τον Βασίλη γιο του παπά Ευστράτιου Ανδρέου, ιερέα του χωριού μας και της πρεσβυτέρας Παρασκευής και αντί να κρατήσει το δικό του επώνυμο(Ανδρέου), θα επικρατήσει η ιδιότητά του ως παπαδοπαίδι και θα ονομαστεί τα επόμενα χρόνια Παπαδάκι και αργότερα Βασίλειος Παπαδάκης.  Θα αποκτήσει επτά παιδιά μεταξύ των οποίων και η πάλαι ποτέ Ηλέκτρα Τουλουμτζή και ο Άγγελος Παπαδάκης, πατέρας της Θεραπείας, σήμερα Αχουλιά.

Η αρχή της Διαθήκης του Βαγή Βασιλείου

ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ

ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ ΤΗΣ ΛΑΦΙΩΝΑΣ

                                                                                                                      (Προδημοσίευση)

Από το 1864 παρουσιάζεται ο πρώτος δάσκαλος  στις πράξεις του Εκκλησιαστικού Κώδικα της Λαφιώνας.
Τις περισσότερες φορές είναι ο γραφέας σε προικοσύμφωνο αλλά και μάρτυς ή αυτός που υπογράφει αντί αγράμματων συμβαλλόμενων.
Η Λαφιώνα ανήκει στα χωριά που είχαν Δημοτικό Σχολείο το 1863, τον καιρό που ο Γεώργιος Αριστείδης, δάσκαλος  και όχι μόνο, έγραφε στη Λέσβο για την κατάσταση του νησιού και την εκπαίδευση στα χωριά της. Την εποχή που αρχίζουν οι εγγραφές στον Κώδικα.  Του ίδιου είναι και ο πίνακας:

Το 1840 ο Γ. Αριστείδης, καταλήγει στα συμπεράσματα αυτά, μετά την έρευνα που έκανε ανά τη Λέσβο.
Όπως και τα άλλα χωριά της περιοχής του Μολύβου, έχει και η Λαφιώνα δημοτικό Σχολειό με δάσκαλο για την εκπαίδευση των παιδιών της, έχει 97 οικογένειες, 241 άρρενες, κανέναν Οθωμανό.Και αναφέρεται αυτό γιατί αποτελεί άθλο για τα χρόνια εκείνα, να μπορεί μια μικρή κοινότητα, όπως της Λαφιώνας, να διατηρεί οικονομικά, έστω και υποτυπωδώς, έναν δάσκαλο και ένα σχολειό.

Οι δάσκαλοι προσλαμβάνονται από τη Δημογεροντία του χωριού και πληρώνονται για ένα χρόνο με συμβόλαιο και καθορισμένο αντίτιμο των υπηρεσιών τους.
Τον καιρό αυτό οι δάσκαλοι ήταν απόφοιτοι του Γυμνασίου και οι δασκάλες του Παρθεναγωγείου Μυτιλήνης. Λίγοι είχαν παρακολουθήσει μαθήματα στο Πανεπιστήμιο.

Σε ποιο κτίσμα γίνονταν τα μαθήματα είναι άγνωστο. Για το πρώτο κτίσμα που γνωρίζουμε στον ελαιόμυλο, κάτω από το σπίτι του Γρηγόριου Καλατζή (Γληγουρέλ), δεν γίνεται μνεία στον Κώδικα, αν και λαμβάνεται τούτος ως σημείο αναφοράς για κτήματα σε τρεις περιπτώσεις. Μπορεί να ήταν μεταγενέστερο κτίριο του Κώδικα .

Α. Ο πρώτος δάσκαλος που αναγράφεται σε προικοσύμφωνο είναι ο Δημήτριος Π. Ευστρατίου (διδάσκαλος ο νυν) το 1864, 30 Σεπτεμβρίου, στην πρώτη Πράξη, στο προικοσύμφωνο Αρ. 1 σελ. 10.
Παρακάτω στην ίδια σελ.το Νοέμβριο του 1864, αναφέρεται πάλι και υπογράφει ως Δ. Π. Ευστρατίου εξ Ανεμώτιας.
Στη 12^η σελ. τον Δεκέμβριο του 1864, μόνο με τα αρχικά Δ. Π. Σ. εξ Ανεμώτιας.

Β. Επόμενος δάσκαλος  παρουσιάζεται ως γραφέας στον 1^ο Κώδικα το 1876, 16 Αυγούστου και υπογράφει με το όνομα: ο διδάσκαλος Μιχαήλος μακρί Γιανάκης Πετριανός και γραφέας.
Την επόμενη χρονιά, το 1877, υπογράφει και εγγυάται  ένα προικοσύμφωνο το 44^ο  κάποιος  με το όνομα «ο Μιχαλάκης  Ιω.»  διδάσκαλος.
Μπορεί να είναι το ίδιο πρόσωπο με τον προηγούμενο  Μιχαήλο, διότι γράφει το χωριό ως «λαφγιόνα» όπως και ο προηγούμενος σε τρία προικοσύμφωνα .

Γ. Το 1874 έχουμε την παρουσία ενός άλλου δασκάλου από το προικοσύμφωνο της 45 σελ. τον Π. Νικολαΐδη, που υπογράφει ως γραφέας ή μάρτυς σε πολλές πράξεις.
Το προικοσύμφωνο της  56 σελ. μας πληροφορεί ότι ο δάσκαλος αυτός, θα παντρευτεί στη Λαφιώνα την Ασπασία, κόρη της Λαμπρινής Παναγιώτου και εγγονή της Νερατζούδας  Α. Κράλογλου.
Εκεί μαθαίνουμε και ότι ο δάσκαλος  κατάγεται από τα Παράκοιλα.
Συνολικά παρουσιάζεται στις Πράξεις του Κώδικα από το 1874 μέχρι το 1891.

Δ. Ο επόμενος Δάσκαλος παρουσιάζεται σε δυο πράξεις το 1897 και το 1898 και ονομάζεται Εμ. Ευαγγελίδης , ως μάρτυς και γραφέας, χωρίς άλλο στοιχείο.

Ε. Στον 2^ο τόμο του Κώδικα που αρχίζει τις καταγραφές από το 1900, παρουσιάζεται ως γραμματέας, γράφει προικοσύμφωνα και διαθήκες και δηλώνεται από τους συμβαλλόμενους ότι είναι διδάσκαλος της Κοινότητας Λαφιώνος. Ονομάζεται Π.Ν.Γιαννιόγλου. Το προικώον έγγραφο σελ. 110 (το 1913) δείχνει ότι είναι παντρεμένος στη Λαφιώνα με την Ασπασία Καριπ (;) και μνηστεύει την κόρη τους Αικατερίνη με τον Θεοφάνη Κιντριδέλλη.
Αργότερα από το 1908 δηλώνεται καθαρά η ύπαρξη ενός άλλου δασκάλου, του Ιωάννη Τυρίμου από την Άργενο.
Έχει σύζυγο από το ίδιο χωριό, τη Μαριάνθη, με την οποία θα αποκτήσει δυο γιους και δυο κόρες.
Η πρώτη πράξη που θα υπογράψει είναι αυτή στην σελ. 80 και μέχρι το τέλος του Εκκλησιαστικού Κώδικα θα υπογράψει τις περισσότερες ως γραφέας και μάρτυς των προικοσυμφώνων της Λαφιώνας, μεταξύ των ετών 1908- 1912, που θα απελευθερωθεί η Λέσβος και τα συμβολαιογραφικά πλέον καθήκοντα θα ανήκουν στην επίσημη Κοινότητα του χωριού.
Ξεχωρίζει ανάμεσα στις άλλες πράξεις για τον καλλιτεχνικό χαρακτήρα της γραφής του και την άψογη ορθογραφία του στην καθαρεύουσα γλώσσα.
Όταν η οικογένεια θα μετακινηθεί στη Μυτιλήνη το 1920 για τις σπουδές των παιδιών, ο δάσκαλος θα παραμείνει στο χωριό και το σχολείο του, όπως θα γράψει  η κόρη του η Μερόπη.
Για τις ικανότητές του στην αμεσότητα και μετάδοση των γνώσεων στα παιδιά, μαρτυρούν οι παλιοί του χωριού.
Εκεί στο χωριό θα τον βρει ο θάνατος το 1927, πάνω στην έδρα της διδασκαλίας, από την κακοπέραση την κόπωση και τα πολλά παιδιά που είχε ν' αντιμετωπίσει.
Πέθανε από καρδιακό επεισόδιο.
  
Την εποχή αυτή οι μαθητές πλησίαζαν τους εκατό, θυμάται η κόρη του Μερόπη, στο βιβλίο της «Μαριάνθη»*.
Ο μεγάλος του γιος, Μιχάλης, θα σπουδάσει και θα εξελιχθεί μέσα από αντιξοότητες στον 10 Βουλευτή του ΚΚΕ στη Λέσβο.

Είναι μάλλον σίγουρο ότι υπήρξαν και άλλοι δάσκαλοι ειδικά την εποχή μέχρι το 1900, όταν ήταν σπάνιοι, και οι προσλήψεις τους από τους δημογέροντες για μικρά χρονικά διαστήματα.
Στον Κώδικα όμως δεν αναφέρονται άλλοι καθαρά αν και κάποια στοιχεία αφήνουν υπόνοιες.  

Λίγο πριν λήξει ο 19^ος αιώνας, για την υπό Οθωμανική κατοχή Λέσβο και την Λαφιώνα, χωρίς κεντρική κρατική μέριμνα για την εκπαίδευση, είχε καταφέρει το μικρό αυτό χωριό μαζί με τα προβλήματα φτώχειας και απομόνωσης στην πλαγιά του υψώματος Ρούδι, να έχει εξασφαλίσει τα πρώτα κολλυβογράμματα για όσα παιδιά μπορούσαν να πηγαίνουν σχολειό, έστω και κάποια διαστήματα του χρόνου.

Σημειώσεις*Μερόπη Τυρίμου-Σπυροπούλου:"Μαριάνθη", Αθήνα 1985.

Στον Άι Λια

 

Στο Ρούδι, στο Ριζόραχτο, στον Άγιο Λια και στη Μαριά

για μια πνοή λυτρωτική ν' ανηφορίσει ο νους σου

κι ύστερ' ας τρέξει στων Νησιών την πελαγίσια λευτεριά.

Θαμπή η ζωή κι είναι στιγμές που αυτή 'ναι η μόνη ξαστεριά:

ν' αναπολείς τα πατρικά βουνά και τους γιαλούς σου.

                                                                    Θρασύβουλος Σταύρου 1921 (πετρανός φιλόλογος)




Ο Άι Λιας είναι ο ένας από τους δίδυμους λόφους, που οριοθετούν (όχι αυστηρά) την περιοχή κτημάτων της Λαφιώνας από αυτήν της Ανάξου. Ανήκει στη Λαφιώνα γιατί όλες οι ιδιοκτησίες που τριγυρίζουν το λόφο είναι λαφιωνιατών.
Στα προικοσύμφωνα από το 1860 μπορεί και πρωτύτερα, πιστοποιείται και ιστορικά, γιατί πολλές προίκες περιλαμβάνουν ένα ελαιόκτημα στην περιοχή αλλά τις περισσότερες φορές ένα αμπέλι.
Ήταν αμπελότοπος ο Άγιος Λιας είτε γιατί το κλίμα και ο προσανατολισμός ήταν ευνοϊκά ή το έδαφος. Ένα στα δυο αμπέλια που προικίζονταν στη Λαφιώνα βρισκόταν στην περιοχή αυτή και το άλλο ή στην Άναξο ή στον Άγιο Δημήτριο. Και υπήρχαν πολλά αμπέλια.
Έφορη περιοχή και όμορφη από φυσικής πλευράς αλλά και θέσης. Η θέα είναι καταπληκτική, όχι μόνο από την κορυφή του λόφου.

                                                                 Ο λόφος του Άι Λια

                     Το Ρούδι με τον Ρζόραχτο όπως φαίνεται από την κορυφή του λόφου.

        Το προσκυνητάρι δε βρίσκεται στην κορυφή αλλά αρκετά πριν ανέβεις τη δύσβατη πλευρά της.    Στο βάθος απλωμένη στον ήλιο η Λαφιώνα.

             Ο δεύτερος λόφος, οι Μαριές, μέρος της Πέτρας, ο Μόλυβος και η "καθ ημάς Ανατολή"

Ο κάμπος της Πέτρας

Η  Άναξος με τα νησάκια.

Τα ερείπια του ιερού του Προφήτη Ηλία.
Είναι φτιαγμένο πάνω σε τεράστια κομμάτια βράχων,που δίνει την εντύπωση οχυρού. 

 Η είσοδος στο ιερό του Αγίου

 Δυο λίθοι, ένας κυλινδρικός και ένας κυβικός έχουν τη θέση Αγ. Τράπεζας μέσα στ΄ αγριόχορτα.

           Στην ανατολική πλευρά της κορυφής ανθισμένο το φυτό  Osyris alba, κοινώς σιρίτι.

Μια σκέψη είναι η αναβίωση της γιορτής του Άι Λια στις 20 Ιουλίου. Ευκαιρία να ανοίξουν δρόμο οι ιδιοκτήτες της περιοχής προς το προσκύνημα, γιατί δεν φαίνεται λογικό να μην υπήρχε δίοδος τον καιρό που χτίστηκε το ξωκλήσι σ αυτό το λόφο.

Η Λαφιώνα στις ειδήσεις των εφημερίδων των ετών 1919 & 1923

Από τον ιστότοπο http://dspace.cplm.gr/ του Πανεπιστημίου Αιγαίου, εξυπηρετούνται οι δυο Δημόσιες Βιβλιοθήκες Μυτιλήνης και Μηθύμνης και εκεί έχουν αναρτηθεί  ψηφιοποιημένες παλιές εφημερίδες της Μυτιλήνης. 

Σ΄αυτό τον ιστότοπο κληθήκαμε, από την υπεύθυνη των δυο Βιβλιοθηκών να αναρτήσουμε αφού ψηφιοποιήσουμε τον δίτομο Εκκλησιαστικό Κώδικα της Λαφιώνας, ώστε να έχει πρόσβαση ο κάθε ενδιαφερόμενος.  
Η όλη προσπάθεια  εντάσσεται σε σχολικό πρόγραμμα του Γυμνασίου Πέτρας. 

Σε δυο ψηφιοποιημένες εφημερίδες αυτού του κόμβου των Βιβλιοθηκών μας, βρέθηκαν από μια αναφορά στην καθεμιά για τη Λαφιώνα, πράγμα ενδιαφέρον για την κατάσταση του χωριού την εποχή πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών και στη άλλη εφημερίδα ένα χρόνο μετά.

  Α ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΛΟΓΟΣ. 


 Είναι η πρώτη εφημερίδα, που στο φύλλο  27/9/1919 αναφέρει ότι καταρτίστηκε Κοινοτικό Συμβούλιο "της νεοαναγνωρισθείσης Κοινότητος Λαφιώνος, εκ των εξής κ.κ. Γ. Παπαδάκη ως προέδρου, Γ. Αλεξάνδρου, Θ. Βαγή, Ν. Χ΄' Ελευθερίου και Α. Κράλογλου ως συμβούλων".

Το νέο στοιχείο που έχουμε εδώ για την ιστορία, αποτελεί η λέξη "νεοαναγνωρισθείσα"  για την κοινότητα του χωριού.
Η πρώτη σφραγίδα που έχουμε για την Κοινότητα έχει ημερομηνία 1912, που πρέπει να σημαίνει ότι είχαμε νόμιμη κοινότητα από τότε.
Άρα μένει ως ερωτηματικό το γιατί χρειάστηκε επαναγνώριση το 1919 από τις ελληνικές αρχές. Στην πραγματικότητα μας λείπουν στοιχεία, που πολύ πιθανόν  να υπάρχουν στο αρχείο της Κοινότητας.

Το τέλος της τελευταίας πράξης του 2ου τόμου του Εκκλ. Κώδικα με τις δυο σφραγίδες, της Κοινότητας με ημερ: 1912 και η άλλη της Εκκλησίας του χωριού. Ο πρόεδρος που υπογράφει είναι ο Γ. Παπαδάκης και τα μέλη του Συμβουλίου σχεδόν τα ίδια.

Β

Η επόμενη Εφημερίδα με αναφορά στη Λαφιώνα είναι η "ΣΑΛΠΙΓΞ"  της 22/1/1923.
Γράφει στη στήλη "ΕΠΙΤΟΠΙΑ"  για το τηλεγράφημα του Νομογεωπόνου, που περιοδεύει την επαρχία και διαπιστώνει θανατηφόρο "Επιζωοτία" δηλαδή επιδημία στα ζώα, της ευρύτερης περιοχής της Λαφιώνας και ειδικά στα "Γέλοια", όπου είχαν πεθάνει 30 βόδια.  

                    

Παγανιστικά ιερά στη Λαφιώνα

Παγανισμός (από το λατινικό paganus: άνθρωπος της υπαίθρου) είναι όρος που προσδιορίζει τις πολυθεϊστικές θρησκείες.
Η λέξη Παγανισμός προέρχεται απ’ το λατινικό pagani, που σημαίνει άνθρωπος του αγρού, της εξοχής. Μακριά απ’ τα χωριά –κυρίως στα δάση- γιόρταζαν οι λαοί της Ευρώπης τους θεούς των προγόνων τους.

Η λέξη Παγανισμός σε πολλά ελληνικά λεξικά ταυτίζεται με την ειδωλολατρία. 

Στα σωζόμενα σήμερα παρόμοια ιερά στην Ελλάδα, ακολουθούνται από στοιχεία λαϊκής θρησκείας και έχουν αναμειχθεί και χριστιανικά στοιχεία.


Σε όλο το νησί της Λέσβου συναντούμε τόπους παράξενους για έναν συνηθισμένο χριστιανό, που επιθυμούν με διάφορους τρόπους να λατρέψουν το θείο στοιχείο.
Και αυτοί οι τόποι είναι βράχοι, σπηλιές δέντρα ή σωροί από πέτρες, ξεροτρόχαλοι τοίχοι, χαμηλοί ή αψηλοί, άστεγα κτίσματα.
Εκεί ανάβουν κεριά και καντήλια, φανάρια, σταυροκοπιούνται και ασπάζονται τα ξύλα ή τα βράχια, τις πέτρες, χρόνια τώρα και αιώνες (Π. Σ. Παρασκευαϊδης).
Μερικές φορές φέρνουν και εικόνες, που με τον καιρό γίνονται άχρωμες ή σκέτο χαρτόνι ή ξύλο αλλά συνεχίζουν να λατρεύουν οι πιστοί ανεικονικά και απρόσωπα το θείο.
Ένα πολύ κοινό στοιχείο του τρόπου και των τόπων αυτών λατρείας είναι η συχνή παρουσία  μιας βελανιδιάς, που και στα αρχαία ιερά ήταν απαραίτητη .

Άγιος Δημήτριος&Νέστορας Πέτρα

Άγιος Γεώργιος ο Κορτσιανός

Άγιος Θεράποντας Λαφιώνα

Με τον ίδιο τρόπο υπάρχουν και στη Λαφιώνα τουλάχιστον τρεις παρόμοιοι τόποι, που ακολουθούν τους προαναφερθέντες τρόπους λατρείας, για να μην προσθέσουμε τη σπηλιά του Αγίου Αλεξάνδρου στην ομώνυμη περιοχή του χωριού, ή τη θέση του αίματος του Άγιου Γιάννη του Προδρόμου στα βράχια νότια του εξωκλησιού, που ίσως ξεφεύγουν απ τον κανόνα.  

Ο Αη Πλάτανος

Στη νότια άκρη του χωριού, απέναντι από το σπίτι του Α. Ράλλη βρίσκεται ανάμεσα σε βράχους ένα μικρό προσκυνητάρι μοντέρνας κατασκευής σε σχήμα παρεκκλησίου , που αντικατέστησε σκόρπιες εικόνες και καντήλια παλιά από απροσδιόριστη εποχή.
Είναι ένα από τα τρία παγανιστικά ιερά της Λαφιώνας, που πολύ πιθανόν να έρχεται η λατρεία τους από εποχή παλιότερη απ ό,τι θα μπορούσαμε να υποθέσουμε.
Τιμάται ο Άγιος Πλάτανος από πολύ παλιά και η Ελένη Μόσχου απ το χωριό, που μας μίλησε, συνέδεσε τη λατρεία του συγκεκριμένου αγίου με την Ερασμία (Ρισμία), που συγχωρέθηκε πριν πενήντα σχεδόν χρόνια. Αυτή λέει τον είδε τον άγιο δυο τρεις φορές και καθόρισε να τιμάται.
Οι σημερινοί κάτοικοι συνεχίζουν να τον θυμούνται και ανάβουν το καντήλι στο νέο προσκυνητάρι, που έστησαν προς τιμήν του.
Η εκκλησία του Χριστού μάλλον αγνοεί την ύπαρξη ενός τέτοιου αγίου και δεν είναι ο μόνος. Τον ξέρει όμως η Λαφιώνα.
Αν πρόκειται για λαϊκή λατρεία ή παμπάλαια παγανιστική θέση, που σέβονταν οι πρόγονοί μας πριν τον χριστιανισμό, δεν θα το μάθουμε ποτέ.

.

  Το Αγιασματέλ (αγιασματέλι, μικρό αγίασμα)

Μερικά μέτρα πιο κάτω από τον Άη Πλάτανο στην ίδια ποταμιά, που διατρέχει την πλευρά αυτή του χωριού βρίσκεται μια πηγή νερού στη ρίζα βράχου, που δεν έχει σταματήσει εδώ και πολλά χρόνια.

Σχηματίζει μια μικρή φυσική στέρνα, που πάντα γεμάτη, ποτίζει το περιβόλι, στο οποίο ανήκει, με λεύκες και άλλα δένδρα.

Εδώ αισθάνονταν οι κάτοικοι του χωριού μας την θεία παρουσία, όπως πάντα οι Έλληνες, στις πηγές και στις ποταμιές.

Δεν τιμάται κάποιος άγιος στο σημείο αυτό άλλα θεωρείται ιερό και  το νερό εκλαμβάνεται ως αγίασμα.

Υπήρχε από πάντα, απ’ όσο μπορούν να θυμηθούν οι παλιότεροι του χωριού. Υπήρχαν επίσης πάντα εικόνες του Χριστού και της Παναγίας και τελευταία, ακολουθώντας τη συνήθεια, στήθηκε μεταλλικό προσκυνητάρι.
Σύμφωνα πάλι με τις μαρτυρίες της Ελένης Μόσχου, εκεί έφερναν οι μητέρες το «άγιο μύρο» των παιδιών μετά τη Βάπτιση. Ίσως να εννοείται εδώ, ότι άφηναν στη θέση αυτή ρούχα από τη Βάπτιση του παιδιού.  
Σύμφωνα δε με τις μνήμες από τη γιαγιά της Αριάνας, της  Αριάδνης, στο αγίασμα έπλεναν τα ρουχαλάκια των παιδιών μετά τη βάπτιση. Η παράδοση λέει ότι το πρώτο πλύσιμο πρέπει να γίνει στη θάλασσα.  "Θυμάμαι την γιαγιά Αριάδνη που το έλεγε και μου το επιβεβαίωσε και η μαμά μου, ότι το έκανε και η ίδια".

Γενικά η λαγκαδιά αυτή, που ξεκινούσε απ το σπίτι του Σωτήρη και της Δέσποινας (Ιπποκράταινας)  μέχρι και πιο κάτω  από το ελαιοτριβείο του χωριού, ήταν περιοχή και άλλων παγανιστικών παραδόσεων και ιστοριών κατά τους παλιούς  χρόνους. Και όπως οι αρχαίοι Έλληνες,  και οι δικοί μας, έβλεπαν, να υπάρχουν Νεράιδες, που ανέβαιναν στο χωριό κατά μια άλλη διήγηση, για να πάρουν μερικές φορές νεογέννητα κορίτσια αφού δεν μπορούσαν οι ίδιες να γεννήσουν.

Ο Άη Θεράπης

  

Το τρίτο παγανιστικό ιερό του χωριού μας είναι αυτό, που βρίσκεται μετά το κοιμητήριο, δίπλα στον δημόσιο δρόμο, στο λόφο ιδιοκτησίας Σκανδάλη.

Αποτελείται από μια σύνθεση βράχων έτσι ώστε να δημιουργείται πέρασμα ανάμεσά τους,  και το σημείο αυτό θεωρείται  προσκύνημα για τον Άγιο Θεράπη. 

 

Μπροστά στο πέρασμα εγκατεστημένα από χρόνια κάποια φθαρμένα εικονίσματα και μεταλλικά φανάρια για το καντήλι των Αγίων.

Από παιδιά θυμούμαστε τη συνήθεια να περνάμε από την τρύπα του βράχου τρεις φορές και να αφήνουμε τρίχα απ το κεφάλι μας, όπως έκαναν οι μεγαλύτεροι.

 Αυτό το είδος του περάσματος το ονομαζόμενο «ζουρόπετρα», όπως στον Άγιο Κήρυκο (΄Αϊ Τσηρκό) στον Μανταμάδο και την Αγ. Παρασκευή του χωριού Αγ. Παρασκευής είναι  που λειτουργεί θεραπευτικά και αποκτούν τη δύναμη που ζητούν ή τη θεραπεία για ασθένεια που έχουν.

 Ή αφήνουν τρίχες από το κεφάλι τους, ή αλλού, κάποιο κουρέλι του ασθενούς, όπως στον Αη Θεράπη του κόλπου Γέρας, για να μείνει εκεί και η αρρώστια. 

Αυτό κάναμε και εμείς παιδιά ακόμα, σαν παιχνίδι, όταν βρισκόμασταν εκεί.

Και τα τρία αυτά προσκυνήματα της Λαφιώνας έχουν σχέση με λιθολατρεία ή βραχολατρεία γιατί και στα τρία το κοινό σημείο είναι η παρουσία των βράχων.