1912 - 2012 ένας αιώνας ελευθερίας για το νησί της Λέσβου.
Το νησί μας γιορτάζει φέτος τα 100 χρόνια από την απελευθέρωσή του από τον τουρκικό ζυγό .
Όπως και άλλα νησιά αλλά και η πόλη της Θεσσαλονίκης .
Οι πρώτες μέρες της απελευθέρωσης περιγράφονται σε επιστολή του Κωνσταντίνου Μελά, πρώτου στρατιωτικού διοικητή της Ελεύθερης Λέσβου, προς την πεθερά του , που παρατίθεται πιο κάτω.
Παραείχα πολλή δουλειά με την στρατιωτική και πολιτική
διακυβέρνηση (για την οποία είμαι πολύ άπειρος) και γι’ αυτό είμαι πανευτυχής
που στείλανε έναν πολιτικό κυβερνήτη. Ένα στρατιωτικό τάγμα είχε αποβιβασθεί
συγχρόνως με μας και κατέλαβε τα υψώματα κοντά στην πόλη, διότι ο τουρκικός
στρατός με περίπου 1.800 άνδρες είχε αποσυρθεί στα ενδότερα της νήσου και αυτή
την στιγμή, βρίσκεται σε 14 ώρες πεζοπορίας από εδώ. Είμαστε σε
διαπραγματεύσεις με τον στρατό για να παραδοθούν. Βρήκα εδώ τον Γεώργιο Κορατζά
που διορίστηκε πολιτικός μου σύμβουλος, και πολύ χάρηκα! Έφυγε σήμερα το πρωί
για την Χίο που πρέπει να καταλαμβάνεται τώρα. Φαντάσου την έκπληξή μου όταν σε
μία δεξίωση των προυχόντων είδα τον Φίλιππο Χρυσοβελώνη να μπαίνει στο γραφείο
μου μ’ ένα τάγμα πεζικού. Παρακάλεσα αμέσως τον ταγματάρχη να μου τον αποσπάσει
για ν’ αναλάβει την επιθεώρηση και την παραλαβή όλων των υπηρεσιών σχετικών με
οικονομικά θέματα. Τον έχρισα υπουργό οικονομικών και ήταν πολύ αστείο να τον
βλέπεις με στολή απλού στρατιώτη να παραλαμβάνει με τον υπηρεσιακό διερμηνέα
την Αγροτική Τράπεζα (πολύ πλούσια) οθωμανικό ίδρυμα. Εγκατεστάθηκα για ύπνο
στο Προξενείο, και παρεχώρησα ένα δωμάτιο στον Φίλιππο και άλλο ένα στον Μανώλη
Τομπάζη, τον υιό του Ιάκωβου που είναι κι αυτός στον στρατό και που θα χρίσουμε
εισαγγελέα της Κυβέρνησης για το Δημόσιο Χρέος. Όσο δεν γίνεται μάχη, αυτοί οι
δυο ταλαίπωροι μπορούν ν’ απολαμβάνουν την πολυτέλεια ενός κρεβατιού και μιας
λεκάνης.
Σήμερα έγινε η Δοξολογία. Ήταν ένα μοναδικό θέαμα και μεγάλη η συγκίνηση όταν ο Μητροπολίτης άρχισε την δοξολογία ψάλλοντας το «Χριστός Ανέστη». Τι ενθουσιασμός! Σταματώ για σήμερα, ελπίζω να μου στείλουν την αλληλογραφία μου από την Λήμνο.
Το video από την πρώτη ημερίδα προς τιμή του Ναύαρχου Κ. Μελά :
http://youtu.be/eejWuAUqVEs
Το νησί μας γιορτάζει φέτος τα 100 χρόνια από την απελευθέρωσή του από τον τουρκικό ζυγό .
Όπως και άλλα νησιά αλλά και η πόλη της Θεσσαλονίκης .
Ο Ελληνικός στρατός στη Μυτιλήνη 1912 |
Μπορεί ένα οικοδόμημα να στέκεται αιώνιο όσο αντέχει, όσο η φθορά δεν έχει εισχωρήσει ανάμεσο στις πέτρες του, όσο μπορεί να αντιστέκεται στο σαράκι ή στον άνεμο. Ας φαίνεται αιώνιο, αιώνια είναι μόνο η φθορά. Η φρίκη της πτώσης, σα ψιλό σύγκρυο, περνά κιόλας τις πέτρες του κι εσύ δεν το νιώθεις. Όταν σημάνει η ώρα και φαγωθούν οι αρμοί που το δένουν, στο πιο μικρό φύσημα της αύρας ή και μονάχα από το δικό του το βάρος, θα πέσει, θα σωριαστεί.
Από την ώρα που οι άνθρωποι ξυπνήσαν και είδαν τις σιλουέτες των καραβιών αραγμένες, ανοιχτά, στο φως της αυγής, ως τις 11 πριν από το μεσημέρι περίπου, που η τουρκική φρουρά τραβήχτηκε στο εσωτερικό του νησιού, η αιώνια τάξη του κόσμου της θεια Κατίγκως, αναποδογύρισε μονομιάς. Και δεν υπάρχει πιο συγκλονιστική αλλαγή στη ζωή, παρά του σκλάβου που γίνεται λεύτερος –την ώρα που αντικρίζει τη λευτεριά.
Εκείνη την Πέμπτη το απόγευμα, οι δρόμοι της Μυτιλήνης ήταν πλημμυρισμένοι χαρτιά, ντεφτέρια, χειρόγραφα κι έντυπα σε αραβική γραφή, από τα λεηλατημένα δημόσια καταστήματα, και πυρομαχικά ήταν σπαρμένα μέσα στα σοκάκια, το υλικό μιας ιστορίας που σκόρπιζε –παίζαν μ’ αυτό τα παιδιά.
Από την ώρα που οι άνθρωποι ξυπνήσαν και είδαν τις σιλουέτες των καραβιών αραγμένες, ανοιχτά, στο φως της αυγής, ως τις 11 πριν από το μεσημέρι περίπου, που η τουρκική φρουρά τραβήχτηκε στο εσωτερικό του νησιού, η αιώνια τάξη του κόσμου της θεια Κατίγκως, αναποδογύρισε μονομιάς. Και δεν υπάρχει πιο συγκλονιστική αλλαγή στη ζωή, παρά του σκλάβου που γίνεται λεύτερος –την ώρα που αντικρίζει τη λευτεριά.
Εκείνη την Πέμπτη το απόγευμα, οι δρόμοι της Μυτιλήνης ήταν πλημμυρισμένοι χαρτιά, ντεφτέρια, χειρόγραφα κι έντυπα σε αραβική γραφή, από τα λεηλατημένα δημόσια καταστήματα, και πυρομαχικά ήταν σπαρμένα μέσα στα σοκάκια, το υλικό μιας ιστορίας που σκόρπιζε –παίζαν μ’ αυτό τα παιδιά.
Πηγή: Ασημάκη Πανσέληνου, Τότε που ζούσαμε, Αθήνα 1982
Οι πρώτες μέρες της απελευθέρωσης περιγράφονται σε επιστολή του Κωνσταντίνου Μελά, πρώτου στρατιωτικού διοικητή της Ελεύθερης Λέσβου, προς την πεθερά του , που παρατίθεται πιο κάτω.
Αγαπητή μητέρα,
Τόσος ενθουσιασμός, τόσες αξέχαστες στιγμές. Φτάσαμε στην Μυτιλήνη
στις 5 ½ το πρωί, και με την αυγή, αυτή η ωραία και μεγάλη πόλη έβλεπε ν’
ανατέλλει η πολυπόθητη ημέρα. Κατά τις 8, μία άκατος με άσπρη σημαία πήγε να
ζητήσει από τον κυβερνήτη να παραδώσει την πόλη. Έγιναν διαπραγματεύσεις και
δώσαμε διορία δύο ώρες στον Βαλή για ν’ απαντήσει. Στην λήξη της προθεσμίας
αυτής, αποβιβάστηκαν δυο λόχοι ναυτών που δεν συνάντησαν την παραμικρή
αντίσταση. Πρέπει να σας πω ότι όταν αποβιβαζόταν ο απεσταλμένος μας, ένα
τεράστιο πλήθος είχε συγκεντρωθεί στην προκυμαία και ρίχνανε τουφεκιές στον
αέρα για να δείξουν την χαρά τους. Είχα πάρει εντολή να καταλάβω την πόλη και
τα δημόσια κτήρια. Επί κεφαλής ενός λόχου (σ.τ.μ. μοίρας;) πήγα στο Κυβερνείο όπου
με περίμενε ο Βαλής του Αρχιπελάγους και ο κυβερνήτης της νήσου, και οι δυο
μιλούσαν θαυμάσια γαλλικά. Πολύ συγκινημένοι, μου είπαν: «Διαθέτετε την δύναμη,
δεν μας μένει παρά να σας υπακούσομε.» Ανταλλάξαμε μερικές κουβέντες και
απεσύρθησαν στα δικά τους, και άμα την έξοδό τους διέταξα να αποδώσουν
στρατιωτικές τιμές στον Βαλή που φάνηκε πολύ συγκινημένος. Φωτογραφήθηκε η
σκηνή, και θα σας στείλω την φωτογραφία. Έλαβα αμέσως την εξουσία, και τότε
άρχισε το μαρτύριό μου: επισκέψεις, φιλιά, οδηγίες να δώσω, αποφάσεις να πάρω,
εντολές να συλλάβουν αιχμαλώτους κ.λπ.. Κατ’ αρχήν προσπαθήσαμε να βρούμε
χρήματα, αλλά ούτε πεντάρα υπήρχε και το νησί είναι πάμπλουτο, απέφερε στην
Τουρκία 1.000 λίρες ημερησίως!
Κωνσταντ. Μελάς |
Σήμερα έγινε η Δοξολογία. Ήταν ένα μοναδικό θέαμα και μεγάλη η συγκίνηση όταν ο Μητροπολίτης άρχισε την δοξολογία ψάλλοντας το «Χριστός Ανέστη». Τι ενθουσιασμός! Σταματώ για σήμερα, ελπίζω να μου στείλουν την αλληλογραφία μου από την Λήμνο.
Το video από την πρώτη ημερίδα προς τιμή του Ναύαρχου Κ. Μελά :
http://youtu.be/eejWuAUqVEs