Οι πρόσφυγες της Μικρασίας και η Λαφιώνα.

      Αυτές τις μέρες του Σεπτέμβρη θυμάται η χώρα μας και τιμά το ιστορικό του ξεριζωμού των ελληνικών πληθυσμών από τη Μικρασία. 
Θύμησες παλιές και διηγήσεις που έμειναν στ' αυτιά μας από τους παλιούς που έζησαν το διωγμό του '14 ή του '22.

     Η Λέσβος έχει με το θέμα της προσφυγιάς αυτής ιδιαίτερη σχέση, γιατί πάντα αισθανόταν με τα απέναντι παράλια μια ενότητα πολιτική, κοινωνική ή οικονομική αλλά και επειδή δέχτηκε το μεγαλύτερο κύμα των εκδιωχθέντων δυσανάλογο των δυνάμεων περίθαλψης, που είχε.

Μυτιλήνη τέλος του 19ου.

     
       Η Λαφιώνα, όπως και άλλα χωριά, είχαν ανθρώπους που εργάζονταν απέναντι και αποκτούσαν χρήματα και ακίνητη περιουσία στη Μικρή Ασία, με την οικογένεια στο χωριό. Στην ανταλλαγή έχασαν μόνο εργασία και περιουσία.  
Υπήρχαν όμως και άλλοι, που έμεναν μόνιμα με την οικογένεια στην ανατολή (όπως την ονόμαζαν), και με τα γεγονότα της μικρασιατικής καταστροφής και την ανταλλαγή των πληθυσμών, έχασαν ανθρώπους, μέλη των οικογενειών τους. 
Σ΄αυτήν την κατηγορία ανήκει ο ιερέας του Καραγατσίου Ιγνάτιος Μουμτζής με οχτώ παιδιά, εκ των οποίων γνωρίζαμε τον Ευριπίδη Μουμτζή (σύζυγος Αναστασίας) και την Χριστονύμφη (σύζυγος Ε. Αγγελόγλου) αλλά και άλλες οικογένειες όπως των Παπάζογλου Καρακάση, Κυπαρίσση, Χαρέμη, Ψωμόγλου, Αυγερινού, και πολλές άλλες που θα πρέπει να ερευνηθεί ειδικά, στα έγγραφα της κοινότητας ή και αλλού.

     Στον Κώδικα του χωριού μας δηλώνεται από νωρίς, με τα προικοσύμφωνα των ετών 1860 μέχρι και 1912 μια σχέση με τα απέναντι παράλια και ειδικά με την περιοχή του Καραγάτς. 

(Karaağaç)

Η Λέσβος και τα απέναντι παράλια με το Καραγάτς

Το χωριό Καραγάτσι, (σημαίνει στα ελληνικά "μαύρο δέντρο") βρίσκεται στον Αδραμυττηνό κόλπο μέσα σε εύφορη πεδιάδα.  

Το Καραγάτς με την περιοχή του, από δορυφόρο.

      Τα περισσότερα αν όχι όλα τα προικοσύμφωνα της εποχής αυτής έχουν να προικίζουν σε απογόνους ένα ή και περισσότερα κτήματα με ελιές στην περιοχή του "Καρά-αγάτς". 

Άποψη του χωριού σήμερα.

Ένα παλιό σπίτι από το Καραγάτς.

Και μεταφέρω κάποια για παράδειγμα:

-Βασίλειος Ζαφειρίου προικοδοτεί το 1886 την θυγατέρα του Καλλιόπη και τον γαμβρό του Νικόλαο Γιαννάκη (από Άργυνου), κτήμα με εκατό ελαιόδενδρα εις περιοχήν Καραγκιόζογλου Καραγατσίου .


-Διαμάντη Αντωνίου και Δημ. Κωνσταντίνου, το 1871 προικοδοτούν την θυγατέρα τους Στρατηγούδα και τον Ανεστάση Ιωάννου, εβδομήντα ελαιόδενδρα εις Ανατολήν χωρίον Καραγάτσιον .

- Το 1887 στις 3 Απριλίου γίνεται το προικοσύμφωνο για τον Φώτη Ανδρέου Κράλογλου και την Μαριάνθη Παναγιώτου, οι οποίοι εκτός από το χωράφι στην "Πλακούρα", προικοδοτούνται και με το "εις Ανατολήν χωρίου Καραγατσίου ελαιόκτημα ονομαζόμενον Τζαμιλίκι προίκα και αγορά (του πατρός), καθώς υπάρχει", όπως και το ελαιόκτημα "εις τρεις τσισμέδες με 14 ελαιόδενδρα, αγορά από τον Μετίμ εφέντη, και το χωράφιον ονομαζόμενον Κολγλουκ εις Σαρκιόι, ως καθώς ευρίσκεται".

- Στον αρραβώνα του Παναγιώτη Ν. Σουβλερού με την Πηνελόπη Πέτρου, προικοδοτείται μεταξύ άλλων και το μερίδιο του πατρός της νύφης, επί ενός μαγαζιού στο Καραγάτσι, που συνορεύει με κτίσμα του Ευριπίδη Ευστρατίου και από δυο πλευρές με δρόμο.

Και τελευταίο από τα δεκάδες παραδείγματα:

- Η Διαθήκη του Ευστρατίου Παναγιώτη Ασπρομάλλη, στις 20 Μαΐου του 1907,  κατοίκου Λαφιώνος, που διαθέτει στα παιδιά του, εκτός από την ακίνητη περιουσία του στην περιοχή Λαφιώνα - Πέτρα και επτά ακόμη κτήματα που βρίσκονται μεταξύ του Καραγατσίου και Μπουρχάνιε.

Η οδός από Καρααγάτς  προς Μπουρχάνιε. Παντού ελαιώνες. Κάπου κοντά θα ήταν και οι ιδιοκτησίες των συγχωριανών μας.

 Επισκεφτήκαμε την περιοχή τον Μάιο του 2014, προσκύνημα στα χώματα των παππούδων και προ παππούδων. Το χωριό Καράαγάτς παραμένει μικρό, σχετικά με την ανάπτυξη που σημειώνει η περιοχή και ακόμα περισσότερο με την Μπουρχάνιε, πρώην Κεμέρ, που είναι πλέον μεγάλη πόλη.   

26 Ιουλίου της Αγίας Παρασκευής

Για την Αγία Παρασκευή
 
H Αγία Παρασκευή γεννήθηκε τον β΄ µ.Χ. αιώνα σε ένα προάστιο της Ρώµης
από χριστιανούς και εύπορους γονείς, τον Αγαθόνικο και την Πολιτεία, οι οποίοι την
ανέθρεψαν χριστιανικά. Έτσι από µικρή αποφάσισε να αφιερώσει τον εαυτό της
στον Χριστό και στη βοήθεια των συνανθρώπων της και προετοιµαζόταν κατάλληλα
γι’ αυτό µε τη μελέτη της Αγίας Γραφής.


Στα είκοσί της χρόνια πέθανε ο πατέρας της, οπότε ως κληρονόµος της µεγάλης περιουσίας του µπορούσε πλέον να πραγµατοποιήσει το όνειρό της. 
Η κοινωνική και οικονοµική της θέση της έδινε εύκολη πρόσβαση στην κοινωνία της Ρώµης, οπότε εκτός από το τεράστιο φιλανθρωπικό της έργο είχε και τη δυνατότητα να οργανώνει συζητήσεις και να κηρύττει το Ευαγγέλιο του Χριστού.

Η δράση της αυτή όµως καταγγέλθηκε στις ρωµαϊκές αρχές, µε αποτέλεσµα να
συλληφθεί και να βασανιστεί σκληρά. Λέγεται ότι ο ίδιος ο αυτοκράτορας Αντωνίνος
 εντυπωσιάστηκε ιδιαίτερα από τη σοφία και την καρτερικότητα της Παρασκευής
 και την άφησε ελεύθερη. Ίσως σ’ αυτό να οφείλεται και η ανεκτική στάση που
ο Αντωνίνος κράτησε στη συνέχεια απέναντι στους χριστιανούς, κάτι που
του προσέδωσε το παρωνύµιο “Πίος” (= Ευσεβής). 

Επί του διαδόχου όµως του Αντωνίνου, του Μάρκου Αυρηλίου, η Παρασκευή
συνελήφθη και πάλι και µετά από φρικτά βασανιστήρια αποκεφαλίστηκε.

Ο ρόλος της αγίας Παρασκευής στη διάδοση του Ευαγγελίου στη Ρώµη και στην
Ιταλία υπήρξε πραγµατικά καθοριστικός. Ο ζήλος της και ο αγώνας της, που
έφτασε µέχρι την προσφορά του ίδιου του εαυτού της, στήριξαν και δυνάµωσαν την
τοπική εκκλησία της εποχής, και σύντοµα κατέστησαν τη χριστιανική πίστη
γνωστή στα πέρατα της οικουµένη.

 Το πανηγύρι στη γιορτή της αγίας το ετοιμάζουν οι κάτοικοι της Λαφιώνας από καιρό και το περιμένουν με λαχτάρα κάθε χρόνο.
Σίγουρα θα υπάρχουν πολλές φωτογραφίες στα συρτάρια του χωριού από τα παλιά, έως πολύ παλιά χρόνια με στιγμιότυπα από πανηγύρια της Αγίας μας.
Οι φωτογραφίες είναι αυτές που φέρνουν σε μας, ολοκληρωμένη γεύση του παρελθόντος.
Κάποιες παλιές έχουν έρθει στο φως με τη φροντίδα χωριανών μας που έχουν ευαισθητοποιηθεί στο θέμα αυτό.
Τι παραθέτω ανάμεσα στις καινούριες που σχετίζονται με τη γιορτή της Αγ. Παρασκευής. 

Η φωτογραφία αυτή (που φταίω εγώ για την κακή ποιότητά της), ανήκει στη Μαίρη Γιαλοπούλη και νομίζω δεν μπορεί προς το παρόν να χρονολογηθεί. Σίγουρα πριν το 1950.
Πρέπει να σημειωθεί η λαμπρότητα της περίστασης  με τους τρεις ιερείς και τον Μητροπολίτη, τα εξαπτέρυγα το λαό, στη θέση της μικρής ελιάς στην Α. Παρασκευή.
Παρόν και ο Ράλλης νονός του Λάκη Ράλλη.




     
 

Η φωτογραφία είναι μεταξύ  1960-70.
Όλα τα πρόσωπα γνωστά. Η παλιά εικόνα στα χέρια του αείμνηστου Ματθαίου. Τα παλιά μας καζάνια. Η μαρτυριά στα πέτα των πανηγυριωτών, Η συμπάθειά μου ο Παναγής!

Ανδρέας Παπάζογλου και Ιγνάτιος Λαζανάς επί το έργον στο παραδοσιακό και παλικαρίσιο χτύπημσ του κισκέκ! ( Πότε;)

Οικογενειακή φωτογραφία του 1959. Η ελιά της Αγιαπαρασκευής και στην πόρτα η αδερφή του αείμνηστου Ιγν. Κικιλή.

Και αυτή  απ τις φωτογραφίες των γονιών μου, με τους περισσότερους να μην υπάρχουν εν ζωή από το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής το 1960. Ο Ηρακλής κι εγώ σε πρώτο πλάνο!

                         Και αυτή φωτογραφία των γονιών μου.  Από το πανηγύρι του 1969.

Πάνος Καρανδάνης ο προεξάρχων του πανηγυριού

                 Η γειτονιά της Αγίας Παρασκευής με τα ψηλά δέντρα στο μέσον του χωριού.

Η είσοδος

Η άκρη της αυλής με τη θέα.

το κέντρο της αυλής

Η αφιερωμένη βρύση

Ο Χρήστος με την Εύα πάνε να προσκυνήσουν

Ο Ματθαίος

Ο Άγγελος

Ο αξέχαστος Δημητράκης στο κεσκέκ






η ψυχή του παραδοσιακού φαγητού θα λείπει φέτος

Τα παλικάρια 

                                                                    Η παρέα

Οι διεθνείς παρατηρητές




Τέλος

Το όνομα Λαφιώνα

                  Λαφιώνα ή Λαθιώνα   

 (Κώδικας,  3η δημοσίευση)

  Μερικές σκέψεις για το όνομα του χωριού με αφορμή τις αναφορές του Κώδικα στο θέμα. 

             Α.   ΑΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ

  1. Το όνομα του χωριού για πρώτη φορά στην ιστορία της Λέσβου βρίσκεται σε Οθωμανικά κρατικά έγγραφα (Tapu Tahrir Defter 264, 598) του 1548  για φορολογική χρήση και αναφέρει την ύπαρξη στο χωριό 83 χριστιανικών οικογενειών (δηλαδή λίγο λιγότερους από 500 κατοίκους) και αναφέρει και τους δυο ελαιόμυλους του χωριού, όπως και τα σιτηρά ως κύρια παραγωγή. 
Είναι στην παλαιοθωμανική γραφή και δεν μπορούμε να μιλήσουμε για τον τρόπο γραφής του και την ορθογραφία που χρησιμοποιείται. 
Σε παρόμοια έγγραφα επαναλαμβάνεται στα έτη 1581 και 1899 (Lafyona karyesinin hulasasι).

   2. Η αναφορά του χωριού σε ελληνικό έγγραφο  γίνεται στην περιγραφή της Μητρόπολης Μηθύμνης από τον μητροπολίτη Γαβριήλ στο έτος 1620, με το όνομα "Λαθιόνας".

3. Μια άλλη πηγή για το όνομα μπορούμε να θεωρήσουμε την κτητορική επιγραφή στο υπέρθυρο του Αγίου Γεωργίου στο ρούδι, όπου μετά τα ονόματα όσων συνέβαλαν στην ανέγερση του ναϊδρίου, αναγράφεται: Λαθιών 1885.

4. Ακόμα έχουμε τις καταγραφές του Σταυράκη Αναγνώστου : 
Λαθιών : κατοικουμένη υπό χριστιανών, ίσως ως εις κεκρυμμένον τόπον κειμένη, (Η Λεσβιάς Ωδή ) . 

                 Β.  ΑΠΟ ΤΟΝ  ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΚΩΔΙΚΑ

   Στον εκκλησιαστικό κώδικα του χωριού, το όνομα αναγράφεται τόσες φορές όσες σχεδόν και οι πράξεις  που γράφτηκαν στους δυο τόμους του, για τα προικοσύμφωνα τις διαθήκες, τα δωρητήρια κλπ. 

Μετρήθηκε η αναγραφή ως Λαθιώνα (λαθιώνα. λαθιών, Λαθιώνι) 98 φορές και ως Λαφιώνα  (λαφιών, λαφιώνος, λαφγιόνα κλπ) άλλες 80.

Από το 1863 μέχρι το 1905 υπερτερεί το Θ. 

Αμέσως μετά όμως αρχίζει να αυξάνει το Φ, για να μονιμοποιηθεί στην εποχή της απελευθέρωσης (1912) και μετά.

Απριλίου 7,  Τή 1866 λαθιών!

   Από την σποραδική εμφάνιση του ενός και του άλλου τύπου του ονόματος με το θ ή το φ, φαίνεται, ότι δεν υπάρχει κάποιος κανόνας ή και δεν ενοχλεί η διαφορά.

Οι ιερείς και οι δημογέροντες ανάλογα με τη μόρφωση που διέθεταν, έγραφαν και το όνομα του χωριού και πρόσεχαν ή δεν πρόσεχαν καθόλου τη διαφορά και την ορθογραφία.


   Και βέβαια, να μην παραθεωρούμε την πολύ σημαντική προφορική παράδοση του χωριού, που τείνει να ξεχαστεί, κατά την οποία οι παλιότεροι κάτοικοι και τα γύρω χωριά (Πέτρα Στύψη, Σκουτάρος) μας ονόμαζαν Λαθιώνα και λαθιωνιάτες και μας ονομάζουν ακόμη.

           Συμπέρασμα:

   Το όνομα του χωριού σύμφωνα με τα περισσότερα στοιχεία που μας έρχονται από το κοντινό μας παρελθόν, ήταν Λαθιώνα και η σημασία της λέξης είναι άγνωστη, αν και μπορούμε να δεχτούμε την υπόθεση που κάνει πρώτος ο Σταυράκης  Αναγνώστου (1850), ότι ονομάστηκε έτσι το χωριό από το αρχαίο ρήμα λανθάνω= διαφεύγω της προσοχής, επειδή η τοποθεσία του είναι κρυμμένη, δεν φαίνεται εύκολα.

   Σήμερα μετά την παραφθορά του θ και αντικατάσταση με  φ , το όνομα κατέληξε στο Λαφιώνα .

Σίγουρα όλες αυτές οι λεπτομέρειες δεν αποτελούν πρόβλημα αλλά είναι στοιχεία που συμπληρώνουν ή θα συμπληρώσουν κάποια στιγμή τη μικρή ιστορία του χωριού μας.

        Ένα άλλο θέμα που αφορά το όνομα του χωριού είναι το γένος!

Το όνομα Λαθιώνα ή Λαφιώνα είναι γένους θηλυκού, όπως το θεωρούμε εμείς οι κάτοικοί της εδώ και δεκαετίες ή αρσενικό, όπως θέλουν να επιβάλουν οι δημόσιες υπηρεσίες της Μυτιλήνης; 
Έχουμε κάποιο στοιχείο υπέρ της μιας ή της άλλης περίπτωσης;

               (Μέχρι το επόμενο άρθρο, αν έχει κάποιος γνώμη, ας μας τη στείλει).

Τα έθιμα του αρραβώνος

(ΚΩΔΙΚΑΣ 2η δημοσίευση)

Ο ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΚΩΔΙΚΑ  

Στη αρχή του πρώτου τόμου του κώδικα υπάρχει κείμενο που έχει θέση προλόγου, και κάνει προσπάθεια να παρακινηθούν οι κάτοικοι του χωριού, να καταγράφουν τις σημαντικές στιγμές τους.
Απευθύνεται λοιπόν ο τότε  μητροπολίτης Μηθύμνης (1863), δια χειρός Πρωτοσύγκελλου Νεκτάριου, προς τους λαφιωνιάτες ως εξής:
ευλαβέστατε εφημέριε......... πρόκριτοι, και προεστώτες και λοιποί άπαντες ευλογημένοι χωριανοί, άνδρες και γυναίκες, πλούσιοι και φτωχοί, νέοι και γέροντες, τέκνα εν κυρίω ημίν λίαν περιπόθητα! Χάρις είη υμίν άπασι και ειρήνη και έλεος παρά Θεού.
Μετά τον εκτενή αυτό χαιρετισμό, αναλύει τη σχέση των χριστιανών με τον Χριστό και εξηγεί τη σημασία του βαπτίσματος που δίνει η εκκλησία στα νέα μέλη της. Και άρα με την χάρη αυτή του αγίου πνεύματος ντυνόμαστε τον Χριστό και αντιλαμβανόμαστε τις υποχρεώσεις μας απέναντι στην αλήθεια και τη σωστή ζωή.
Και αφού απαριθμήσει όσα σωστά ή και απορριπτέα έχει η ζωή του Χριστιανού, προχωρεί στο επόμενο στάδιο της ζωής μετά τη βάπτιση, που είναι ο αρραβώνας και η στεφάνωση. "Και ο καλώς βαπτισθείς και καλώς αρραβωνισθείς είναι καλώς στεφανωμένος για μια σωστή και στέρεη  ζωή για να υπάρχει η ειρήνη και η ευτυχία".

Δίνει ιδιαίτερη σημασία στα έθιμα που πρέπει να τηρούνται στον αρραβώνα. Είναι γνωστό ότι το χρονικό διάστημα του αρραβώνα ήταν από ένα έτος μέχρι και πολλά.

Α. Όποιος αρραβωνιάζεται οφείλει να καλέσει τον ιερέα και τους προεστούς του χωριού και να καταγραφεί στον κώδικα όλη η συμφωνία της προικοδοσίας, όπου και θα υπογράφουν και τα δυο μέρη και θα υπόσχονται να την τηρήσουν. 
Και αν κάποιο από τα δυο μέρη δεν τηρήσει τα συμφωνημένα, πρέπει να πληρώσει τρεις χιλιάδες γρόσια πρόστιμο, τα μισά στο μέρος που τήρησε τη συμφωνία και τα άλλα μισά στην Εκκλησία.
Χωρίς την επικύρωση του αρραβώνα από τον ιερέα τον προεστό και τον επίτροπο, θεωρείται άκυρος και θα υφίσταται κυρώσεις αφορισμού και προστίμου από την εκκλησία.

Β. Κατά τη διάρκεια του αρραβώνα ο γαμβρός μπορεί να επισκέπτεται την νύφη μόνο σε επίσημες γιορτές, ποτέ μόνος αλλά πάντα με δυο ή τρεις ανθρώπους.
Εάν φανερωθεί ότι συχνάζει μόνος του εις το οσπήτιον της αρραβωνιαστικιάς του, αμέσως να τον συλλαμβάνωσιν οι προεστοί και ο επίτροπος και να τον στεφανώνωσιν. 
Εάν όμως η πενθερά του τον δέχεται κρυφίως, αύτη πρέπει να αφορίζηται και να πληρώσει εις την εκκλησίαν γρόσια εκατόν!

Γ.Όταν ο μελλόνυμφος πηγαίνει ή έρχεται από ταξίδιον, ο πενθερός ή η πενθερά να προσφέρει εις αυτόν μόνον το ανέκαθεν τακτικόν δώρον, δηλαδή μέλι και κρασί ολίγον, όχι όμως και εις τους λοιπούς αδελφούς ή συγγενείς.

Δ. Εις διάστημα ενός έτους τέσσερα μόνον γλυκίσματα συγχωρείται να προσφέρει η πενθερά εις τον γαμβρόν : Των Χριστουγέννων των Φώτων και εις την Λαμπρήν και το όνομά του. 
Εκτός δε των τεσσάρων όποια γυνή τολμήσει να υπάγει γλυκίσματα, αύτη θέλει αφορίζεται και να πληρώσει εις την εκκλησίαν γρόσια εκατόν.
Πρέπει να λείψουν όλως δι' όλου τα χρυσοκέντητα μανδήλια και μεσάλια και τα παρόμοια περιττά και πολυέξοδα πράγματα.

Αυτά, όσον αφορά τον αρραβώνα δια στόματος του μητροπολίτη του καιρού εκείνου Αγαθάγγελου.

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΛΑΦΙΩΝΑΣ

1ος τόμος

Εκκλησιαστικός Κώδικας,

είναι το βιβλίο που κρατούσαν τα χωριά με την φροντίδα των ενοριών τους και κατέγραφαν τα κοινωνικά θέματα του χωριού, όπως οι αρραβώνες, πληρεξούσια και διαθήκες, που ήθελαν να αφήσουν οι κάτοικοι στους συγγενείς τους, επικυρωμένα με το κύρος του ιερέα του χωριού, και την εξουσία που είχε δοθεί από την οικεία Μητρόπολη, ίσως και την τουρκική εξουσία.

Ο κώδικας του χωριού της Λαφιώνας αποτελείται από δύο τόμους, με καταγραφές από το 1864 μέχρι το 1912, έτος της απελευθέρωσης της Λέσβου, οπότε και τα κοινοτικά θέματα θα περάσουν στις κρατικές υπηρεσίες Τοπικής αυτοδιοίκησης και θα πάψει η χρήση του κώδικα από τις εκκλησιαστικές αρχές.

Ο πρώτος τόμος αρχίζει από τις 7 Σεπτεμβρίου του 1863, με την παρότρυνση του Μητροπολίτη Μηθύμνης Αγαθάγγελου προς τους κατοίκους του χωριού, να είναι τυπικοί με τις κοινωνικές του υποχρεώσεις, με το γάμο, τον αρραβώνα ή τα περιουσιακά θέματα, για την αποφυγή παρεξηγήσεων και προβλημάτων. 
Τελειώνει με την τελευταία του Πράξη να έχει ημερομηνία: 29 Απριλίου 1901. 

Η υπογραφή του μητροπολίτη Αγαθάγγελου το 1863

Έχουν αριθμηθεί τα 135 φύλλα του κώδικα  από τον πρωτοσύγκελλο της εποχής, Έξαρχο Νεκτάριο.





Συνδέει βέβαια το θέμα και με την Εκκλησία λέγοντας ότι πρέπει να τηρούνται οι όροι του κώδικα "συμβουλεύομεν πάντας υμάς άνδρας και γυναίκας, ίνα διατηρήσητε τα άρθρα αυτά διότι προς την ωφέλειαν τη υλική θέλετε ευαρεστήσει τω Παναγάθω Θεώ και θέλει ευλογία εις υμάς και τα έργα των χειρών υμών... οι κατά τόπους εφημέριοι και προεστώτες και οι πρόκριτοι και ο επίτροπος χρέος οφείλουν όχι μόνο να τηρήσητε τα ανωτέρω αλλά  και να επαγρυπνείτε εφ ΄ολους και να πατάξητε άτακτους και παραβάτας... " 

Ο δεύτερος τόμος αριθμεί σελίδες 1-134, με εγγραφές μέχρι την 115 σελ. (λείπουν 12 σελίδες: 113-114, 125-132, 133-136), με πρώτη εγγραφή τον Οκτώβριο του 1902. Είναι ευανάγνωστος με τις περισσότερες πράξεις του να είναι γραμμένες από τους δασκάλους του χωριού.
Τελειώνει με ένα πρακτικό της Κοινότητος Λαφιώνος για δωρεά από κάτοικο του χωριού, στις 10 Οκτωβρίου, χωρίς χρονολογία αλλά με επίσημη σφραγίδα με στοιχεία:  * ΕΛΛ. ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΛΑΦΕΙΩΝΑ ΛΕΣΒΟΣ 1912 *.


Περιττό να πούμε ότι οι κώδικες είναι χειρόγραφοι, τις περισσότερες φορές κακογραμμένοι, από τους εφημέριους του καιρού αυτού και δυσανάγνωστοι. 
Γράφει τις πράξεις μερικές φορές ο δάσκαλος του χωριού, οπότε και μπορούν να διαβαστούν ευκολότερα. 
Ο πρώτος δάσκαλος που αναφέρεται το 1864 ως "ο νυν διδάσκαλος", είναι κάποιος Ευστράτιος Α. από την Ανεμώτια. 
Αργότερα αναφέρονται οι γνωστοί δάσκαλοι στους παλαιότερους του χωριού:  Ο Μεϊμάρης και ο Τυρίμος (για τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα), που η καλλιγραφία τους είναι υποδειγματική.

Τα θέματα που θα ήταν ενδιαφέροντα να δημοσιευτούν μετά την ανάγνωση και σχολιασμό των δύο τόμων είναι εθιμοτυπικού- λαογραφικού ενδιαφέροντος, που έχουν σχέση με την προικοδοσία των νεονύμφων του χωριού και της εποχής εκείνης, τις συνήθειες δωρεών προς την εκκλησία, πολλές λεπτομέρειες γύρω από τις ονομασίες, τις τοποθεσίες, τα ονόματα και επώνυμα των κατοίκων του χωριού, τις σχέσεις με τα γύρω χωριά και τους γάμους που συνάπτονταν με ανθρώπους από την περιοχή. 
Σημειωτέον ότι πολλές ιδιοκτησίες που προικοδοτούνται, βρίσκονται στο Καραγάτσι της Μ. Ασίας.

Ένα θέμα είναι και το όνομα του χωριού που έχει κακοπάθει και συναντιέται στον κώδικα σε πολλές παραλλαγές.
Επίσης οι σειρά των ιερέων του χωριού μας, που φαίνεται ότι δεν υπήρχε για πολλά χρόνια μόνιμος της Λαφιώνας, αλλά εξυπηρετείτο από ιερείς άλλων χωριών.

Τέλος, στην εισαγωγική αυτή δημοσίευση πρέπει να αναφερθεί και η αξιέπαινη πρωτοβουλία της προέδρου του χωριού Βίκυς, να συντηρηθεί ο Κώδικας σωστά, από εξειδικευμένο εργαστήριο, για να διασωθεί μια απ τις λίγες πηγές Ιστορίας της Λαφιώνας μας. Συγχρόνως βέβαια, να γίνει μνεία σ' αυτούς, που χρηματοδότησαν με το μικρό έστω ποσό που χρειάστηκε, για τον σκοπό αυτό.

Όσο για την άρνηση του Πολιτιστικού Συλλόγου του χωριού μας, να φροντίσει το θέμα της συντήρησης, ερμηνεύεται ως απλή απερισκεψία της στιγμής και άγνοια του θέματος. 
Δεν νοείται άλλωστε Πολιτιστικός Σύλλογος, παρά τις όποιες δικαιολογίες, να μην πρωτοστατεί σε πολιτιστικές πρωτοβουλίες.

Η υπόσχεση της παρούσας ιστοσελίδας είναι να συμμαζέψει το υλικό του Κώδικα και να το παρουσιάζει θεματικά κατά καιρούς, για την ενημέρωση των σύγχρονων λαφιωνιατών, που έχουν δικαίωμα να μαθαίνουν οτιδήποτε αφορά την προϊστορία τους, τους προγόνους και όσους πάτησαν τα χώματα και άγγιξαν τις πέτρες, που σήμερα πατάμε και αγγίζουμε όλοι μας.
Για τον λόγο αυτό και επειδή εκτιμώ την αξία της υπόθεσης, απ τη θέση αυτή, ευχαριστώ τους υπεύθυνους για την εμπιστοσύνη που μου δείχνουν.

Σ.Α.









   

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΗΘΥΜΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΣΟΥΛΙΔΗΣ

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΗΘΥΜΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΣΟΥΛΙΔΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΜΕΡΕΣ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ το 1912

Του Άρη Κυριαζή *

Ο Μητροπολίτης της περιοχής μας (Καλλονής) κατά το διάστημα της απελευθέρωσης της Λέσβου από τον τουρκικό ζυγό το 1912, ήταν ο Στέφανος Σουλίδης , που καταγόταν από τα Μάργανα Κοριτσάς και γεννήθηκε το 1847.

Φοίτησε στην πατριαρχική θεολογική σχολή της Πόλης την ονομαστή Σχολή της Χάλκης, όπου και τη μέρα της αποφοίτησης χειροτονήθηκε διάκονος από τον Πατριάρχη Άνθιμο. Από τότε και μέχρι το 1886 θα είναι δάσκαλος σε σχολεία της επαρχίας Εφέσου και συγχρόνως αρχιδιάκονος Σμύρνης. Στη συνέχεια θα κληθεί Μ. Αρχιδιάκονος και κατόπιν μητροπολίτης Αλά Σεχίρ (Φιλαδέλφειας). 

Από εκεί θα μετατεθεί το 1896 στη Μήθυμνα, όταν πέθανε ο προηγούμενος μητροπολίτης Νικηφόρος Γλυκάς.

Ήρθε αμέσως στο νησί και παρέμεινε στην πρωτεύουσα Μυτιλήνη, περιμένοντας την αναγνώριση του διορισμού του από τις τουρκικές αρχές. Στο διάστημα αυτό θα γνωρίσει το Νομάρχη Αιγαίου Αμπετίν πασά, τον Μουτασερίφη Μυτιλήνης Χιβζή πασά και τους Έλληνες προύχοντες. Κατόπιν θα έρθει και θα εγκατασταθεί στην έδρα του την Καλλονή. 

Τον επόμενο καιρό θα τον αφιερώσει σε περιοδείες για να γνωρίσει από κοντά το ποίμνιό του. Του έγινε λαμπρή υποδοχή εκτός από την Καλλονή και στην Αγία Παρασκευή, τη Στύψη την Κλειού τον Μανταμάδο, τη Συκαμιά. Έκανε καλή εντύπωση και δημιούργησε καλή φήμη, ότι ήταν σπουδαίος ιεράρχης, ρήτορας, δυναμικός χαρακτήρας και μπορούσε να επιβάλλεται στις τουρκικές αρχές και να περνάει το δικό του.

Παρακολουθούσε τα σχολεία της περιοχής του κάθε Σεπτέμβριο και Ιούνιο, για να σχεδιάζει το πρόγραμμα σπουδών και να επιβλέπει τις εξετάσεις των μαθητών.

Ήταν συχνές οι επισκέψεις του στην Κωνσταντινούπολη για συνόδους ή εκλογές.

Τον καιρό της απελευθέρωσης της Μυτιλήνης από τους Τούρκους
8 Νοεμβρίου 1912, η κατάσταση στο υπόλοιπο νησί, λόγω της αναμονής της τελικής επίθεσης και του τι μέλλει γενέσθαι,είχε αναστατώσει τους Τούρκους και δικαίως αλλά και τους Έλληνες, γιατί τα χωριά έμοιαζαν με στρατόπεδα, τα τρόφιμα 
συγκεντρώνονταν από τους Τούρκους και η νευρικότητα δεν ήταν καλός σύμβουλος για τις δυο κοινότητες. Στην Αγία Παρασκευή θα συλληφθούν και θα φυλακιστούν για προληπτικούς λόγους οι πρόκριτοι,όπου θα χρειαστεί η επέμβαση του Μητροπολίτη για την απελευθέρωση. Στην Πέτρα θα συμβεί περιορισμένης έκτασης εμπρησμός, στο Μεσότοπο θα υπάρξει λεηλασία, στο Μανταμάδο θα φονευτούν αρκετοί χριστιανοί, γι αυτό και θα δημιουργηθούν αντάρτικα σώματα από τους Έλληνες. Ήταν ο μήνας της αναμονής και του φόβου, που τον ονόμασαν "φόβια".

Για όλα αυτά θα ασχοληθεί ο Μητροπολίτης Στέφανος αλλά και για την ενημέρωση της πρωτεύουσας για τις κινήσεις του τουρκικού στρατού προς τον Κλαπάδο, μέσω του Μητροπολίτη Μυτιλήνης. Θα πάρει αρνητική θέση για τα αντάρτικα σώματα των χωριών ως επικίνδυνα αντιποίνων και θα σημειώσει την επικίνδυνη έλλειψη τροφίμων στην Καλλονή, τη Στύψη και αλλού, λόγω της απαγόρευσης μετακινήσεων.

Το τέλος των "Φόβιων" θα έρθει με τον διορισμό από την Αθήνα του νέου αρχηγού του στρατεύματος Απολλόδωρου Συρμακέζη, ο οποίος θα δώσει την τελική και νικηφόρα μάχη του Κλαπάδου, 8 Δεκεμβρίου 1912.
Από τις 5 Δεκεμβρίου, γράφει ο Καλλονιάτης Νίκος Δημητρίου Γκαγκανέλλης: άρχισε η μάχη.
Άτακτοι Ρωμιοί από διάφορα χωριά του νησιού, κάνουν τον δικό τους πόλεμο και φτάνοντας στην Καλλονή λεηλατούν τουρκικά σπίτια. Έκαψαν το Τζουμαϊλί, την τωρινή Αρίσβη, τα Σουμούρια, και τ' Αριανά, που ήταν τουρκοχώρια, φονεύσαντες και μερικούς Τούρκους. Τέτοια καταστροφή είχαν προξενήσει οι άτακτοι, ώστε ο αείμνηστος πατήρ μου ανέφερε στο Μητροπολίτη τα γεγονότα.

Με επιστολή του ο Μητροπολίτης αναφέρει στον αρχηγό του στρατεύματος Συρμακέζη τις αρπαγές τις λεηλασίες των τουρκικών σπιτιών,τους εμπρησμούς και την ερήμωση τεσσάρων τουρκικών χωριών του λεκανοπεδίου της Καλλονής. 
Στη μετατροπή του τζαμιού της Ανεμώτιας σε εκκλησία από τους εκεί χριστιανούς, ο μητροπολίτης έδρασε αμέσως αποδίδοντας ξανά το τέμενος στους"δυστυχείς Τούρκους"όπως τους ονομάζει και προβαίνει σε απειλή εκκλησιαστικού επιτιμίου(αφορισμού) για όποιον χριστιανό δεν επιστρέψει όσα άρπαξε από τους Τούρκους.

Απευθυνόμενος ο μητροπολίτης προς τους κατοίκους της επαρχίας Μηθύμνης, γνωστοποιεί ότι η άποψή του είναι και διαταγή του Αρχηγού Συρμακέζη, για την εφαρμογή των αρχών δικαιοσύνης, ισότητας και ισοπολιτείας και ότι πρέπει να δεχτούν οι χριστιανοί την επιστροφή των μουσουλμάνων από το μέτωπο του Κλαπάδου με ευμένεια και να τους επιστρέψουν όσα τους έχουν αφαιρέσει από τα σπίτια τους. Παραθέτει και τις ευαγγελικές ρήσεις για αγάπη, φιλανθρωπία, αδιακρίτως φυλής και θρησκεύματος, απειλώντας με αφορισμό όποιον δεν συμμορφωθεί και επιστρέψει τα κλαπέντα μέχρι τη γιορτή των Φώτων.
Τον επόμενο καιρό, αρχές του 1913, μητροπολίτης θα ασχοληθεί με την υποστήριξη της υποψηφιότητας του εκ Στύψης, Γερμανού Καραβαγγέλη, μητροπολίτη Αμασείας του Πόντου, στη θέση του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, θεωρώντας τον αδελφό και αυτονόητο να τον ψηφίζει.

Μέσα στο 1914 τυχαίνει σ' αυτόν να παραδώσει τη δικαστική εξουσία της μητροπόλεως για την περιοχή του, που κατείχαν τότε όλοι οι μητροπολίτες του υπόδουλου ελληνισμού, στην κρατική ανάλογη υπηρεσία. Με τηλεγράφημα από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Μυτιλήνης ορίστηκε να παραδώσει το πλούσιο αρχείο δικαστικών υποθέσεων της Μητρόπολης Μηθύμνης.

Το 1915 ο Μητροπολίτης Στέφανος θα παρασημοφορηθεί από τον Υπουργό των Στρατιωτικών Ελευθέριο Βενιζέλο με δύο μετάλλια των δυο τελευταίων νικηφόρων πολέμων.

Το τελευταίο γράμμα του Μητροπολίτη Στέφανου Σουλίδη από τη μητροπολιτική του οικία εν Καλλονή, θα είναι προς το Εκκλησιαστικό ταμείο Αθηνών για να υπενθυμίσει την εξάμηνη καθυστέρηση καταβολής του επιδόματος αρχιερατικής του μισθοδοσίας, μια που ήταν πλέον η μοναδική οικονομική του υποστήριξη. Του είχαν αφαιρεθεί η δικαστική και η εκπαιδευτική του αρμοδιότητα που είχε κατά την τουρκοκρατία.
Ένα μήνα μετά την επιστολή, ο άξιος και θαρραλέος σε όλη του την αρχιερατεία επίσκοπος Στέφανος, εξασθενημένος και ταλαιπωρημένος από τον σακχαρώδη διαβήτη για πολλά χρόνια, αποδημεί εις Κύριον με την ελπίδα να τύχει καλύτερης αναγνώρισης από την ιστορία, για την πολύχρονη ιερατική, πατριωτική και κοινωνική του προσφορά.

Για τη μεταγραφή: Σ. Α.






.............................................................
Η επιλογή των αποσπασμάτων έγινε από τη συγκεκριμένη δημοσίευση του άρθρου του Άρη Κυριαζή, από το"Δελτίον της Εταιρείας Λεσβιακών Μελετών" τόμος ΚΔ', Μυτιλήνη 2014.

        


    

100 χρόνια από την Απελευθέρωση !

https://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=y7EONa6ycQs#!